Β. Χατζόπουλος: τα τυροκομικά θέλουν εθνικό φορέα διαχείρισης

Ο νέος ‘Θεματικός Αντιπεριφερειάρχης’ Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, ο Βασίλειος Χατζόπουλος, από την έδρα του στο Βόλο, παραχωρεί στο Dairy News μια συνέντευξη για το σύνθετο, δύσκολο αλλά εξαιρετικά προκλητικό έργο που έχει αναλάβει .

Συνέντευξη στο Θανάση Αντωνίου

 

O Βασίλειος Χατζόπουλος ξεκινάει μια θητεία στη δύσκολη θέση του αντιπεριφερειάρχη αγροτικής οικονομίας έχοντας όμως την εμπειρία του ανθρώπου που στο πρόσφατο παρελθόν συνδύασε τη γνώση της πρωτογενούς παραγωγής, μιας και είναι γεωπόνος, αλλά και των δυσεπίλυτων γραφειοκρατικών και επιχειρηματικών γρίφων μιας και διετέλεσε πρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κεντρικής Ελλάδας, πρόεδρος Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας Θεσσαλίας (ΕΛΚΕΠΑ), ενώ υπήρξε αντινομάρχης Μαγνησίας.

Ένθερμος υποστηρικτής της συμβολαιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας, σκεπτικιστής όσο αφορά τις δυνατότητες της χώρας να προασπίσει στα διεθνή fora τη φέτα και τα άλλα προστατευόμενα τυροκομικά προϊόντα της Ελλάδας αλλά πεπεισμένος ότι η νεανική επιχειρηματικότητα στη Θεσσαλία μπορεί να αντεπεξέλθει ακόμα και εν μέσω της οδυνηρής κρίσης, ο Αντιπεριφερειάρχης στοχεύει στη στήριξη των μικρών, οικογενειακών τυροκομικών μονάδων που, κατά τη γνώμη του αποτελούν την ‘πεμπτουσία’ του τυροκομικού κλάδου, τουλάχιστον στη Θεσσαλία.

 Dairy News| Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί  στον τυροκομικό κλάδο της Θεσσαλίας;

Βασίλειος Χατζόπουλος|  Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας υπάρχουν αυξητικές τάσεις σε γενικές γραμμές στον κλάδο της τυροκομίας και η εικόνα είναι θετική όσον αφορά τις εξαγωγές των τυροκομικών προϊόντων.  Στοιχεία για τις εξαγωγές υπάρχουν μόνο για τρίτες χώρες στις υπηρεσίες μας, ενώ για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα προϊόντα εξάγονται με τιμολόγια και δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία.

Η φέτα πρέπει να είναι  σημαντική στη Θεσσαλία, έτσι δεν είναι;

Ασφαλώς. Από τα υπάρχοντα τυροκομεία παράγονται περί των 35.500 τόνων φέτας. Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι ετήσιες εξαγωγές της χώρας μας είναι συνεχώς αυξανόμενες και ανέρχονται πάνω από 45.000 τόνους με 260 εκατ. ευρώ τζίρο ετησίως, με διανομή σε 35 χώρες. Η χώρα μας παράγει και διακινεί το 28% της παγκόσμιας παραγωγής τυριών με ονομασία φέτα, πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ενώ το 72% της παγκόσμιας κατανάλωσης αφορά μαζική παραγωγή και εμπορία προϊόντων απομίμησης φέτας κυρίως αγελαδινών λευκών τυριών από ΗΠΑ, Καναδά, Ν. Αφρική και Κίνα. Αυτό βέβαια θα είναι το πεδίο εμπορικής μάχης που ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ και θα είναι στα επόμενα χρόνια ανάμεσα στην ελληνική φέτα ΠΟΠ και στις απομιμήσεις των ανταγωνιστών της.

Υπάρχει κινητικότητα όσο αφορά  τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και πού  την εντοπίζετε;

Έντονο ενδιαφέρον αρχίζει να καταγράφει στους νέους κτηνοτρόφους η δυνατότητα οικογενειακής τυροκόμησης κυρίως παραδοσιακών τυριών με την χρήση των οικογενειακού τύπου τυροκομείων για την επεξεργασία 300 – 1.500 λίτρων γάλακτος.

Ποια προϊόντα είναι τα πλέον δημοφιλή:

Τα δημοφιλή προϊόντα που παράγονται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας είναι η φέτα και το μανούρι.

 

Αξιοποιούν οι νέοι ή οι υφιστάμενοι παραγωγοί/ επιχειρηματίες τις δυνατότητες που τους παρέχονται από ευρωπαϊκά προγράμματα ή κρατικές ενισχύσεις/ επιδοτήσεις;

Τα συσκευασμένα τυριά ΠΟΠ εμφανίζουν ιδιαίτερα θετικές προοπτικές εξέλιξης, παρά το γεγονός ότι η τελική τιμή πώλησής τους είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη τιμή των προϊόντων που διατίθενται χύμα στην αγορά, έτσι στον τομέα αυτό της  συσκευασίας πολλοί νέοι και υφιστάμενοι παραγωγοί – κτηνοτρόφοι και επιχειρηματίες αξιοποίησαν πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα κυρίως στην περιοχή της Ελασσόνας, αλλά και από άλλα προγράμματα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κυρίως μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης. Παρά τις μεταβολές που δημιούργησε η κρίση και στον κλάδο των τυροκομικών προϊόντων οι περισσότερες τυροκομικές επιχειρήσεις, ανταποκρίθηκαν στις νέες απαιτήσεις της ελληνικής αγοράς και ανεξάρτητα από την δυναμικότητά τους, προχώρησαν σε επενδύσεις προκειμένου να εκσυγχρονιστούν και να προσφέρουν ένα μέρος της παραγωγής τους σε τυποποιημένη μορφή.

Πως θα μπορούσε ενδεχομένως να κινητοποιηθεί περισσότερο η εγχώρια αγορά;

Η αξιοσημείωτη στροφή των καταναλωτών στα τυροκομικά προϊόντα ΠΟΠ έχει επιφέρει αλλαγές στον προσανατολισμό των τυροκομικών επιχειρήσεων αλλά και στις σχέσεις μεταξύ των λιανέμπορων και προμηθευτών τυροκομικών προϊόντων με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη ανάγκη προσαρμογής των τυροκομικών επιχειρήσεων στα νέα δεδομένα κυρίως της εγχώριας αγοράς αλλά και της ευρωπαϊκής αγοράς και να αξιοποιούν τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων τυροκομικών επιχειρήσεων. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, αξιοποιήθηκαν και τα προγράμματα διαφήμισης της διατροφικής αξίας των τυριών που παράγονται στα τυροκομεία της Θεσσαλίας.

Τι κάνει ή τι θα μπορούσε να κάνει η Περιφέρεια, προκειμένου να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τον τυροκομικό κλάδο;

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας θα προσπαθήσει να βοηθήσει τα υπάρχοντα μικρά τυροκομεία της περιοχής διότι σήμερα κινδυνεύουν πάρα πολύ από την αναμενόμενη αύξηση των μεσαίων και μεγάλων παραγωγικών μονάδων. Τα μικρά τυροκομεία διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο σήμερα και στο μέλλον να συρρικνωθούν δραματικά διότι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στα κανάλια διανομής και πώλησης, δεν διαθέτουν τα ποιοτικά standards άρα και τα αντίστοιχα πιστοποιητικά που απαιτεί η αγορά, δεν έχουν δυνατότητα εξασφάλισης ρευστότητας κυρίως για τη χρηματοδότηση της πρώτης ύλης αλλά και για την πίστωση που απαιτούν οι πελάτες από τους προμηθευτές στην αγορά.

Η Περιφέρεια Θεσσαλίας προστατεύει τους Θεσσαλούς τυροκόμους στη λειτουργία της αγοράς παρά τις ελλείψεις σε επιστημονικό προσωπικό προσπαθεί με τους λίγους εναπομείναντες κτηνιάτρους, να προφυλάξει την αγορά από τυχόν φαινόμενα νοθείας της πρώτης ύλης που είναι ελάχιστα και κυρίως  σε μικρές επιχειρήσεις.

Τι γνώμη έχετε για τις πρόσφατες εξελίξεις όσο αφορά την προστασία της φέτας σε παγκόσμιες αγορές ; 

Θεωρώ ότι το όνομα της φέτας είναι κατοχυρωμένο στην ευρωπαϊκή αγορά και ο αγώνας των κτηνοτρόφων και η αγωνία τους είναι η διατήρηση αυτού του καθεστώτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι κτηνοτρόφοι της Περιφέρειας Λάρισας ανησυχούν διότι η κυβέρνηση κατέληξε  να αποδεχθεί μια απλή δέσμευση ότι στην πρώτη πενταετία που είναι η μεταβατική περίοδος Ε.Ε. με τις τρίτες χώρες η εφαρμογή της συμφωνίας θα αρχίσει με μια διαδικασία αναθεώρησης με σκοπό να πετύχουμε για όλες τις γεωγραφικές ενδείξεις, συμπεριλαμβανομένης και της φέτας ΠΟΠ. Έτσι επί πέντε χρόνια από την ισχύ της συμφωνίας στην Ν. Αφρική θα κυκλοφορούν: α) φέτα Ελλάδος, β) φέτα Ν. Αφρικής και γ) λευκό τυρί (φέτα – style) (φέτα – type) από τρίτες χώρες.

Ποια είναι τα ‘μηνύματα’ που σας στέλνει η κοινότητα των παραγωγών; Είναι ανήσυχοι ;

Οι κτηνοτρόφοι της Περιφέρειας Θεσσαλίας φοβούνται ότι στόχος είναι να …κοπεί σε φέτες και να θρυμματιστεί το καθεστώς προστασίας του εμβληματικού αυτού ελληνικού προϊόντος, που αποδίδει εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ στην ελληνική οικονομία, προσφέροντας πολλά εισοδήματα και θέσεις εργασίας σε χιλιάδες οικογένειες.

Ανήσυχοι είναι ακόμη οι Θεσσαλοί κτηνοτρόφοι για την τύχη της ονομασίας «φέτα» στο πλαίσιο της διατλαντικής συμφωνίας Ε.Ε. και ΗΠΑ (ΤTIP) και πιέζουν την κυβέρνηση να μην επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί ο επώδυνος συμβιβασμός της Ν. Αφρικής στην περίπτωση της διατλαντικής συμφωνίας (ΤTIP), διότι αυτό σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να γίνει ανεκτό, ούτε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, ούτε από την κυβέρνηση, γιατί θα πρόκειται για τεράστια οικονομική ζημιά και για καταπάτηση της εθνικής αξιοπρέπειας, από όση αξιοπρέπεια μας έχει απομείνει.

Πως θα μπορούσε, σε γενικές ανασυνταχθεί η αγροτική παραγωγή και ειδικά η κτηνοτροφία/ τυροκομία στην Ελλάδα;

Για την βιώσιμη ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και ειδικά για την ανάπτυξη του τυροκομικού κλάδου προτείνουμε:

Α) το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να ενεργοποιήσει μέτρα ενίσχυσης της μεταποίησης και του εξαγωγικού προσανατολισμού των τυροκομικών επιχειρήσεων μέσω του ΕΣΠΑ και του αναπτυξιακού νόμου.

Β) Να συγκροτηθεί άμεσα εθνικός φορέας διαχείρισης της ΠΟΠ φέτας και των ΠΟΠ τυροκομικών προϊόντων μας με την συνεργασία των παραγωγικών, καταναλωτικών  και φορέων Αυτοδιοίκησης, όπως έκαναν οι Ιταλοί με την παρμεζάνα και οι Γάλλοι με το ροκφόρ. Αυτός ο εθνικός φορέας πρέπει να αναλάβει δράσεις ποιοτικών ελέγχων και προβολής και υποστήριξης της φέτας στην ελληνική αγορά και στις διεθνείς αγορές.

 

Εσείς ως Περιφέρεια, πώς κινείστε;

Στην Περιφέρεια Θεσσαλίας αξιοποιούμε το Σχέδιο Δράσης της Περιφερειακής Στρατηγικής για την έξυπνη εξειδίκευση (RIS3) της Θεσσαλίας, όπου ερευνώνται παραγωγές προϊόντων με χαμηλά περιβαλλοντικά αποτυπώματα και με αειφορικές διαδικασίες στη μεταποίηση, όπως και στην παραγωγή τυροκομικών προϊόντων. Επίσης στην Περιφέρεια Θεσσαλίας εφαρμόζεται το πιλοτικό πρόγραμμα εφαρμογής συστήματος διατροφής το οποίο βασίζεται σε εξισορροπημένα σιτηρέσια σε αιγοπροβατροφικές εκμεταλλεύσεις με συνεργασία με διάφορα τυροκομεία και συλλογικών φορέων στις περιοχές Βελεστίνου, Τεμπών, Ελασσόνας, Καλαμπάκας, Παλαμά, Μουζακίου και Σοφάδων. Επίσης στην Περιφέρεια Θεσσαλίας εφαρμόζεται το σχέδιο LACTIMED που στοχεύει στην παραγωγή και διανομή τοπικών και καινοτόμων μεσογειακών γαλακτοκομικών προϊόντων, στην στήριξη των παραγωγών για την πραγματοποίηση των αναπτυξιακών τους σχεδίων και της δημιουργίας νέων αγορών για τα γαλακτοκομικά τους προϊόντα και παράλληλα τη διαφήμιση των τυροκομικών προϊόντων για την άριστη ποιότητά τους και την υψηλή διατροφική αξία τους».

Κύριε Χατζόπουλε, ακούμε συχνά τελευταία για τη συμβολαιακή γεωργία. Τι γνώμη έχετε εσείς για αυτό το μοντέλο ανάπτυξης;

Βασίλειος Χατζόπουλος  Οι συνέργειες με αξιόπιστα συμβόλαια θεωρώ ότι μπορεί να αποτελέσει την αρχή σημαντικών συνεργειών μεταξύ γεωργών, κτηνοτρόφων και μεταποιητικών επιχειρήσεων, με την κάλυψη ενός ισχυρού χρηματοπιστωτικού οργάνου, για την αύξηση και βελτίωση της παραγωγής και των τελικών προϊόντων που καταλήγουν στον καταναλωτή με άριστα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η «συμβολαιακή γεωργία και κτηνοτροφία» ανοίγει την πόρτα στους κτηνοτρόφους για την κάλυψη των βασικών αναγκών τους, τις επιχειρήσεις και τους κτηνοτρόφους που παράγουν τα πιστοποιημένα ελληνικά τυροκομικά προϊόντα, ενισχύοντάς τους και μάλιστα μέσα στην οικονομική κρίση για να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Η συμβολαιακή δίνει προτεραιότητα στον κτηνοτρόφο και στον μεταποιητή επιχειρηματία με τη διευκόλυνσή τους στις συναλλαγές με απώτερο στόχο την παραγωγή προϊόντων ποιότητας.

Δημοσιεύτηκε στο 3ο τεύχος του Dairy News, Ιούνιος 2016. Φωτογραφίες: ΔΕΘ, Περιφέρεια Θεσσαλίας.