Σύγχρονη αειφόρος παραγωγή αυγών

Κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, ο τομέας των ωοπαραγωγών ορνίθων βρέθηκε αντιμέτωπος με πολλαπλές προκλήσεις, στις οποίες και συμπεριλαμβάνονται -μεταξύ άλλων- ξεσπάσματα σειράς νόσων, αλλά και οι ανησυχίες για την καλή διαβίωση των ζώων. Στην Ολλανδία το Πανεπιστήμιο του Wageningen σε συνεργασία με μια σειρά από επιστημονικούς συνεργάτες, φορείς και παράγοντες της αγοράς σχεδίασε ένα νέο σύστημα σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων, το οποίο θα είναι σε θέση να δώσει λύσεις σε αυτές τις προκλήσεις, ενώ την ίδια στιγμή θα πρέπει επίσης να είναι οικονομικά βιώσιμο. Το πατενταρισμένο στρογγυλό σχέδιο των εν λόγω εγκαταστάσεων σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων θυμίζει εν πολλοίς την κατοικία των ίδιων των πουλιών, με αποτέλεσμα τα πουλιά να έχουν απόλυτα φυσική συμπεριφορά, σαν να βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον.

Από την πλευρά της ερευνητικής ομάδας εξετάστηκαν μια σειρά από παράγοντες που συνήθως δεν βρίσκονται καν στο πεδίο ενδιαφέροντος αντίστοιχων προσεγγίσεων, όπως λ.χ. τις δυναμικές της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας, τις ανάγκες των ωοτόκων ορνιθών, τις ιδανικές συνθήκες εργασίας για τους ορνιθοτρόφους κ.ο.κ. Έχοντας και αυτά τα δεδομένα υπόψιν τους, προετοιμάστηκαν και δουλεύτηκαν πολλαπλά όσο και διαφορετικά σχέδια σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων.

Ωστόσο, προτιμήθηκε το στρογγυλό σχέδιο, στο οποίο μάλιστα αρκετοί ορνιθοπαραγωγοί που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετείχαν στο project επένδυσαν στο εν λόγω σύστημα σταβλισμού! Κάτι, στο οποίο και έπαιξε ρόλο το συνολικότερο όραμα του “ανοικτού” ορνιθώνα με την ταυτόχρονη  βελτίωση της παραγωγής και της ποιότητας των αυγών και της διασφάλισης στο κοντινό μέλλον ενός σταθερού επιχειρηματικού μέλλοντος και της ανταγωνιστικής τιμολογιακής πολιτικής. Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία μέχρι πρότινος οι μικρές παραγωγικές μονάδες στόχευαν αποκλειστικά στην επίτευξη ανάπτυξης ακολουθώντας το ρυθμό που επιβάλλει στην αγορά η ζήτηση για τα αυγά.

Το concept του στρογγυλού σχεδίου σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθωνν βασίζεται πρωτίστως και αποκλειστικά στην διασφάλιση καλών συνθηκών διαβίωσης και αναπαραγωγής των πτηνών. Γεγονός, το οποίο επιτρέπει στους επαγγελματίες του κλάδου να προσποριστούν ένα ικανοποιητικό εισόδημα με περιορισμένο αριθμό ορνιθών! Όπως χαρακτηριστικά τονίζουν ορνιθοτρόφοι που έχουν άμεση εμπλοκή στο project: “Είναι πολύ πιο ευχάριστο και σε γεμίζει με ικανοποίηση να αντιλαμβάνεσαι πως οι ωοπαραγωγικές κότες έχουν έναν φυσικό τρόπο ζωής και αντίστοιχου επιπέδου και μορφής συμπεριφορά. Μάθαμε πολλά περισσότερα σχετικά με το πώς να εργάζεσαι με και να αντιλαμβάνεσαι τις ίδιες τις όρνιθες, αντί να ελέγχεις ένα “ψυχρό” σύστημα. Κάτι, που δίνει βαρύτητα, περιεχόμενο και νόημα στην ίδια την επαγγελματική σου απασχόληση”.

Επιμέρους τμήματα σταβλισμού 

Πως δομείται, όμως, το ίδιο το στρογγυλό κτίριο σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων; Πρωταρχική σημασία έχει δοθεί στην διασφάλιση ενός φυσικού περιβάλλοντος για τις ίδιες τις κότες. Οι νυκτερινοί θάλαμοι παρέχουν τον απαιτούμενο χώρο διαμονής που με τη σειρά τους καλύπτουν τις βασικές τους καθημερινές ανάγκες, όπως είναι η βρώση και πόση, η ξεκούραση, καθώς επίσης και η γέννηση των αυγών. Στον συγκεκριμένο χώρο, έχουν τοποθετηθεί και αξιοποιούνται τα τεχνολογικά συστήματα και λύσεις που υφίστανται στον εν λόγω τομέα, όπως οι φωλιές στις οποίες γεννιούνται τα αυγά, το σύστημα πτηνοτροφίας κ.ο.κ.

Οι θάλαμοι πρωϊνής διαμονής παρέχουν τον απαραίτητο χώρο για τις κότες ώστε να επιδοθούν στη φυσική τους συμπεριφορά, όπως λ.χ. η βοσκή και η σκόνη μπανιαρίσματος. Ο δε φυσικός κόσμος έχει τοποθετηθεί στο εσωτερικό των εγκαταστάσεων. Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό για το σύστημα αποτελεί η σκιασμένη πόρτα, που λειτουργεί ως ένας “άτυπος” πλαϊνός τοίχος που μπορεί να τυλιχτεί εντελώς επάνω. Αποτέλεσμα; Να δημιουργείται ένα ομοιόμορφο κλίμα μεταξύ των πρωϊνών και νυκτερινών θαλάμων, ενώ ταυτόχρονα ενθαρρύνει περισσότερες κότες να χρησιμοποιήσουν την περιοχή τροφοληψίας.

Μελέτες έχουν δείξει πως οι ωοτόκες όρνιθες φέρονται με φυσικό τρόπο σε τεχνητό χορτάρι. Κι αυτό, καθώς μπορούν να ξύσουν -με ξεχωριστή ευχαρίστηση- τη συγκεκριμένη επιφάνεια, ραμφίζοντας τα διάσπαρτα δημητριακά σε καθημερινή βάση, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να ξεκουραστούν και να απολαύσουν τον ήλιο. Μελετώντας τα συγκεκριμένα στοιχεία, οι ερευνητές-επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Wageningen σχεδίασαν και ανέπτυξαν έναν απόλυτα εξειδικευμένο χλοοτάπητα για κότες. Μάλιστα, του έδωσαν την χαρακτηριστική ονομασία “Chickenturf”. Μπορεί δε, να καθαριστεί με μηχανικό τρόπο, ενώ όταν δεν χρησιμοποιείται από τις όρνιθες, μπορεί να ψεκαστεί και να καθαριστεί σε βάθος. Κάτι αντίστοιχο με τα χαλιά… Η συγκεκριμένη αντιμετώπιση οδηγεί σε μια σειρά από σημαντικά χαρακτηριστικά, όπως υγιείς όσο και γεμάτες ζωντάνια όρνιθες, που επιτυγχάνουν ιδιαίτερα υψηλή αποδοτικότητα.
Στις ωοτόκες κότες αρέσει να ζουν σε συνθήκες με έντονο φως της ημέρας. Όμως, δεν τους αρέσει να βρέχονται τα φτερά τους. Για αυτό και ο εξωτερικός χώρος των πρωινών θαλάμων είναι πλημμυρισμένος με φως, ενώ προστατεύεται από τα επιμέρους εξωτερικά στοιχεία. Τα διάφανα τζάμια που καλύπτουν τους χώρους αποτρέπουν την διείσδυση της βροχής. Αυτά, διατηρούνται στην θέση τους καθώς στο επάνω και το κάτω τους μέρος διαθέτουν τεντωμένο νάιλον με ενισχυμένα καλώδια. Έτσι, ακόμη και με ισχυρούς ανέμους δεν έχουν κίνδυνο να αποκολληθούν.

Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει και στις πύργους με τις ποτίστρες που βρίσκονται διάσπαρτες μεν στο χώρο, ωστόσο δεν περιλαμβάνουν περισσότερο από 5 έως 10 mm νερού κάθε φορά, προκειμένου να αποφευχθούν τα φαινόμενα άσκοπου χυσίματος του νερού στις εγκαταστάσεις. Μάλιστα, κάθε ποτίστρα μπορεί να συνδεθεί μεμονωμένα είτε να αποσυνδεθεί, απλά με την χρήση μιας βρύσης στον σωλήνα με τον οποίο και συνδέεται. Μια σημαντική επισήμανση αφορά και στην τοποθέτηση ανεμοθωράκων και ανεμοφρακτών μεταξύ των πρωϊνών θαλάμων και του περιβάλλοντος χώρου. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η ισχύς του ανέμου μειώνεται κατά τουλάχιστον 60%.

Παράλληλα, ο περιβάλλον χώρος που απαρτίζεται από δέντρα και φυτά δημιουργεί ένα φυσικό περιβάλλον για τις ωοτόκες όρνιθες έτσι ώστε να μπορούν να βοσκήσουν, να αναζητήσουν και εν τέλει να βρουν στέγη. Έτσι, λοιπόν, στην πιθανή εμφάνιση ενός έκτακτου περιστατικού, όπως λ.χ. ένας ιός της γρίπης των πτηνών, που απαιτεί οι όρνιθες να περιοριστούν, ο συγκεκριμένος χώρος μπορεί αυτομάτως να κλείσει και να “σφραγιστεί”. Παρόλα αυτά, οι ωοπαραγωγικές όρνιθες μπορούν να έχουν ακόμη πρόσβαση στον χώρο τροφοληψίας, ικανοποιώντας τις καθημερινές, φυσικές τους ανάγκες. Πρόκειται για ένα ακόμη μοναδικό χαρακτηριστικό και στοιχείο του συγκεκριμένου σχεδίου σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων εν συγκρίσει με άλλες προτάσεις και υφιστάμενα συστήματα.

Ο εν λόγω περιβάλλον χώρος βρίσκεται περικυκλωμένος από συρμάτινο φράκτη που εκτείνεται σε βάθος 50 εκατ. στο έδαφος και 50 εκατ. εξωτερικά της περιμέτρου προκειμένου να αποτρέψουν την παρουσία και δράση αρπακτικών ζώων. Στο τελείωμα του επάνω μέρους του φράκτη, έχει τοποθετηθεί ένα ειδικό δίχτυ που υποστηρίζεται από δοκούς, και με τη σειρά του αποτρέπει τα αρπακτικά πουλιά από το να επιτεθούν στις όρνιθες. Παράλληλα, οι δασικές εκτάσεις είναι εμπλουτισμένες με κορμούς δέντρων και ροκανίδια, δημιουργώντας ένα ιδανικό περιβάλλον για τις κότες. Το έδαφός της είναι αμμώδες και περιλαμβάνει σύστημα αποχέτευσης που στραγγίζει το νερό ώστε να αποφεύγεται η δημιουργία λακουβών και λασπώδους τερέν.

Φιλικότητα της χρήσης και ενεργειακή αυτάρκεια 

Όσο για τον κεντρικό “πυρήνα”, συνίσταται από τρεις περιοχές: Το ισόγειο, που αποτελεί τον χώρο εργασίας των ορνιθοπαραγωγών, τον πρώτο όροφο που φιλοξενεί έναν χώρο συνολικού εμβαδού 150 τ.μ. όπου τυχόν επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν από κοντά τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει το σύστημα. Από εκεί, οι επισκέπτες μπορούν να προχωρήσουν μέσω ενός γυάλινου τούνελ στο ίδιο επίπεδο με αυτό όπου οι κότες διαμένουν σε έναν από τους αντίστοιχους χώρους. Στο ισόγειο του χώρου του κεντρικού “πυρήνα” βρίσκεται ένας ιμάντας μεταφοράς αυγών που έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδέεται με αρκετές σειρές από φωλιές με έναν συσκευαστή αυγών.

Το εν λόγω φιλικό προς τα αυγά σύστημα συλλογής μεταφέρει με ήπιο, σχεδόν… ευγενικό,  τρόπο τα αυγά από τους ιμάντες προς τον συσκευαστή. Οι δε πλαστικοί μεταφορείς έχουν σχεδιαστεί ώστε να εξασφαλίζουν κλίση μέχρι 30̊ μοίρες κατά την διάρκεια της κίνησής τους. Τα δε αυγά συλλέγονται και συσκευάζονται στον ίδιο χώρο και είναι έτοιμα προς μεταφορά.  Ο δεύτερος όροφος περιλαμβάνει δύο εναλλάκτες θερμότητας, που χρησιμοποιούνται προκειμένου να ελέγχουν τον κλιματισμό στους νυκτερινούς θαλάμους, καθώς επίσης και να προ-ξηράνουν και στεγνώσουν την κοπριά που παράγουν οι κότες. Με ποιο τρόπο;

Μέσω της αξιοποίησης του αέρα που παράγεται στους χώρους του ορνιθοτροφείου και με την χρήση ενός κυκλικού συστήματος που προσομοιάζει με καρουζέλ διασχίζει ολόκληρη την τάφρο κοπριάς που με τη σειρά της βρίσκεται γύρω από τον χώρο του κεντρικού πυρήνα. Αποτέλεσμα; Να επιτυγχάνεται ξήρανση της κοπριάς της τάξεως του 80% καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς.

Την ίδια στιγμή, ηλιακοί συλλέκτες έχουν τοποθετηθεί στην στέγη που καλύπτει το χώρο των νυκτερινών θαλάμων, που εκτείνεται σε τέσσερα τμήματα της οροφής. Γεγονός, που διασφαλίζει ένα σημαντικό μέρος της ενεργειακής αυτάρκειας των εν λόγω εγκαταστάσεων.

Στοιχεία, όπως η εταιρική κοινωνική ευθύνη, το ευ ζην των ζώων, ο σεβασμός προς το περιβάλλον, η καταλληλότητα του τοπίου, η ασφάλεια των τροφίμων, η δημόσια υγεία, η διαφάνεια προς την ίδια την κοινωνία, η εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς εισοδήματος για τους ορνιθοπαραγωγούς κ.ο.κ. ελήφθησαν υπόψιν κατά τη φάση ανάπτυξης του project. Οι ωοπαραγωγές όρνιθες ανατρέφονται και μεγαλώνουν με σεβασμό για το ευ ζήν των ίδιων των ζώων, αλλά και με τρόπο που προστατεύεται το περιβάλλον, στηριζόμενοι σε συνθήκες που πληρούν το σύνολο των φυσικών αναγκών των ορνιθών. Αποτέλεσμα;

Ο Ολλανδικός Σύνδεσμος για την προστασία των Ζώων και το Natuur en Milieu έχουν βραβεύσει τα αυγά που παράγονται σε αυτού του είδους τα νέας γενιάς και στρογγυλού σχεδίου σταβλισμού των ωοπαραγωγών ορνίθων, ως τα καλύτερα αυγά που κυκλοφορούν στην τοπική αγορά, ενώ ταυτόχρονα το project χαρακτηρίζεται ως βιώσιμο και φιλικό προς τους ζώντες οργανισμούς και το ίδιο το περιβάλλον. Π.Μ.

Δημοσιεύτηκε στο 2ο  Dairy News, Μάρτιος 2016.