![]()
O Valio είναι ένας συνεταιρισμός αγελαδοτρόφων τον οποίο επισκεφθήκαμε προ μηνών στην Φινλανδία. Ιδρύθηκε το 1905, είναι η μεγαλύτερη εταιρεία τροφίμων της χώρας, αγοράζει περίπου το 90% του παραγόμενου φινλανδικού γάλακτος που ισούται με 1,8 δισ. λίτρα ετησίως και παράγει πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα που διανέμονται εντός κι εκτός Φινλανδίας. Χιλιάδες κτηνοτρόφοι απαρτίζουν τον συνεταιρισμό Valio, ο οποίος αποτελείται από πέντε κεντρικές οργανώσεις καθώς ανά περίπου 1.000 άτομα πρέπει να δημιουργείται νέα ομάδα- κεντρική οργάνωση για λόγους εκπροσώπησης.
O Κείμενο: Θωμάς Μόσχος
Ο συνεταιρισμός Valio λειτουργεί γραφεία, εκτός από την Φινλανδία, στην Σουηδία, την Εσθονία, την Λετονία, την Λιθουανία, τις ΗΠΑ και την Κίνα- λειτουργούσε και στην Ρωσία αλλά διέκοψε την παρουσία του εκεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Μέσω εμπορικών αντιπροσώπων τα προϊόντα του συνεταιρισμού έχουν παρουσία σε Ισπανία, Πολωνία και Κύπρο ενώ προϊόντα του κυκλοφορούν και σε κάποιες χώρες της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ο συνεταιρισμός εξετάζει τη δραστηριοποίησή του, μέσω αντιπροσώπου σε πρώτη φάση, και στην Ελλάδα.
Οργάνωση παραγωγής
Ο συνεταιρισμός πληρώνει τους παραγωγούς ανά 15 ημέρες και η τιμή καθορίζεται από το διοικητικό συμβούλιο το οποίο απαρτίζουν εκπρόσωποι των κτηνοτρόφων. Για να γίνει κάποιος μέλος του συνεταιρισμού δηλώνει την ποσότητα γάλακτος που παράγει και του παραχωρείται το ανάλογο μέρισμα, ενώ σε περίπτωση που κάποιος δεν παραδώσει γάλα για έναν χρόνο στον συνεταιρισμό διαγράφεται οριστικά. Τα κέρδη του συνεταιρισμού μοιράζονται κάθε χρόνο στην λήξη του έτους αναλογικά με τα μερίσματα σε όλα τα μέλη του συνεταιρισμού. Ο συνεταιρισμός αγοράζει γάλα μόνο από τα μέλη του.
Ο συνεταιρισμός Valio έχει στόχο να εμφανίσει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα μέχρι το 2035. Εφαρμόζει διάφορες μεθόδους μείωσης των εκπομπών άνθρακα ειδικά στην πρωτογενή παραγωγή. Ένας από τους τρόπους είναι το να προσφέρει μπόνους από 1 εώς 10 λεπτά του ευρώ συνολικά ανά κιλό γάλακτος για κάθε πρακτική μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα που εφαρμόζει ο κτηνοτρόφος, π.χ. αν χρησιμοποιεί κτηνοτροφία ακριβείας 2 λεπτά συν στην τιμή του γάλακτος, αν έχει μετρητές άνθρακα στα αγροτεμάχια βοσκής ή εκμετάλλευσης 1 λεπτό συν στην τιμή του γάλακτος κ.ό.κ.
Μονάδες βιοαερίου
Σύμφωνα με μελέτη η οποία πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, η παραγωγή βιοαερίου με βάση την κοπριά μπορεί να μετριάσει το αποτύπωμα άνθρακα του γάλακτος κατά 20 -30% δίνοντας έτσι έμφαση στην δημιουργία μονάδων βιοαερίου. Για να εξασφαλίσει την ‘αγορά’ αερίου ο συνεταιρισμός Valio προμηθεύτηκε πέντε φορτηγά που χρησιμοποιούν το βιοαέριο ως κύριο καύσιμο. Έτσι εξασφάλισε μια αρχική αγορά αερίου κίνησης οχημάτων με αποτέλεσμα στην συνέχεια και πολλοί ντόπιοι παραγωγοί να προμηθεύονται αέριο απευθείας από τις μονάδες που το παράγουν στον συνεταιρισμό. Επίσης μέρος του βιοαερίου που παράγεται χρησιμοποιείται για παραγωγή ενέργειας.
Τα κέρδη από τη μονάδα βιοαερίου ανήκουν αποκλειστικά στον παραγωγό, η τιμή πώλησης του αερίου διαμορφώνεται επίσης από τον παραγωγό. Μέχρι στιγμής έχουν γίνει πέντε μονάδες βιοαερίου από τα μέλη του συνεταιρισμού Valio και υπάρχει ενδιαφέρον και από άλλους παραγωγούς.
Το κόστος μιας μονάδας βιοαερίου 600-1.000 κυβικών κυμαίνεται μεταξύ 1 και 1,5 εκατ. ευρώ ανάλογα αν θα υπάρχει υποσταθμός για αέριο κίνησης ή όχι. Το κόστος κατασκευής καλύπτεται από δανεισμό με 1,2-1,7% επιτόκιο για 30 χρόνια και με 50% επιδότηση από διάφορα αναπτυξιακά προγράμματα ή προγράμματα πράσινης επένδυσης.
Μια μονάδα 600 κυβικών παράγει περίπου 400 κιλά αερίου την ημέρα και η τιμή πώλησης του αερίου ήταν στις αρχές του 2023 1,9 με 2 ευρώ το κιλό. Η μονάδα γεμίζει αυτόματα με υγρή κοπριά από την κτηνοτροφική εκμετάλλευση και με στερεή κοπριά μία φορά την ημέρα από τον παραγωγό. Δεν χρειάζεται χημικός για να λειτουργήσει το βιοαέριο μπορεί και ο κτηνοτρόφος να κάνει την αναλογία που χρειάζεται ειδικά αν έχει συνεχή ροή σταθερών υπολειμμάτων.
Τον παραγωγό εκπαιδεύει η εταιρεία που θα χτίσει τη μονάδα βιοαερίου για το πώς να το λειτουργεί αλλά και τι αναλογίες να χρησιμοποιεί. Οι παραγωγοί προμηθεύονται επίσης υπολείμματα από άλλα εργοστάσια τροφίμων όπως π.χ. πατατάκια, λάδια, ληγμένα προϊόντα κ.ά. για τα οποία κάποιες φορές οι εν λόγω εταιρείες πληρώνονται που τα ανακυκλώνουν.
Συνεταιριστικές πολιτικές στήριξης
Παράδειγμα προς μίμηση λοιπόν για την πρωτογενή παραγωγή οι Φιλανδοί ο οποίοι εκτός από τα προαναφερόμενα για να στηρίξουν τους κτηνοτρόφους τους παρέχουν μισθό ίσο με τον μέσο μισθό της χώρας για 26 ημέρες τον χρόνο ώστε να μπορέσουν να κάνουν διακοπές αλλά και δωρεάν εκπαιδευμένο προσωπικό το οποίο θα λειτουργεί την επιχείρηση για όσο καιρό θα λείπουν οι ιδιοκτήτες της.
Επίσης το σύστημα υγείας τους είναι δωρεάν για όλους και σε περίπτωση ατυχήματος, εφόσον ο κτηνοτρόφος δεν μπορεί να εργαστεί, αποζημιώνεται ανάλογα για τις ημέρες που έλειπε από την εργασία του και χρειάστηκε να πληρώσει επιπλέον εργαζόμενο ώστε να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες εργασίες της επιχείρησης.
Οι επιδόσεις του συνεταιρισμού
Ο συνεταιρισμός Valio ανήκει σε 3.700 γαλακτοπαραγωγούς οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε μεγάλες συνεταιριστικές ενώσεις. Οι γαλακτοπαραγωγικές εκμεταλλεύσεις στην Φινλανδία αντιμετώπισαν το 2022 μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά, καθώς οι τιμές των λιπασμάτων, της ενέργειας και των ζωοτροφών σε ορισμένες περιπτώσεις πολλαπλασιάστηκαν. Προβλήματα προέκυψαν επίσης όσον αφορά τη διαθεσιμότητα διαφόρων εισροών της παραγωγής. Το κόστος του συνεταιρισμού Valio αυξήθηκε επίσης δραστικά, παρόλα αυτά όμως μπόρεσε να βελτιώσει τις δραστηριότητές του, να εφαρμόσει πρακτικές για την εξοικονόμηση κόστους και κατάφερε να απορροφήσει το μεγαλύτερο κομμάτι από την αύξηση του κόστους.
Όπως αναφέρεται στον οικονομικό απολογισμό του συνεταιρισμού για το 2022: « Οι τιμές της παγκόσμιας αγοράς ήταν ευνοϊκές. Κατά συνέπεια, πετύχαμε μια ιδιαίτερα υψηλή απόδοση για την εκμετάλλευση του γάλακτος και μπορέσαμε να αυξήσουμε την τιμή που καταβλήθηκε για το νωπό γάλα στους γαλακτοκομικούς συνεταιρισμούς συνολικά κατά περίπου 36%. Αυτό ήταν σημαντικό επίτευγμα σε πολύ δύσκολες συνθήκες αγοράς».
Ο κύκλος εργασιών του Valio Group ανήλθε κατά τη διάρκεια του 2022 σε 2.236 εκατ. ευρώ (2021: 1.934 εκατ. ευρώ), αυξημένος κατά 15,6% σε σχέση με το 2021. Ο κύκλος εργασιών του Valio Group στην Φινλανδία αυξήθηκε κατά 17,6% και ενώ ο κύκλος εργασιών από τις εξαγωγές αυξήθηκε κατά 12,4%.
Ο συνεταιρισμός Valio παρέλαβε κατά τη διάρκεια της γαλακτικής περιόδου του 2022 την ποσότητα των 1.682 εκατ. λίτρων νωπού γάλακτος στη Φινλανδία, ποσότητα μειωμένη κατά 42 εκατ. λίτρα λιγότερα. σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η μέση τιμή που καταβλήθηκε για το νωπό γάλα στον παραγωγό το 2022 ήταν 52,1 λεπτά ανά λίτρο. Συνολικά καταβλήθηκαν 883 εκατ. ευρώ στους ιδιοκτήτες, τα οποία περιλαμβάνουν την τιμή του νωπού γάλακτος, τα μερίσματα και τους τόκους.
Τα καθαρά κέρδη του ομίλου Valio ανήλθαν σε 26 εκατ. ευρώ έναντι καθαρών κερδών ύψους 37 εκατ. ευρώ το 2021 και η μείωση αποδίδεται εκτός από την αύξηση του κόστους παραγωγής και στη διακοπή των εργασιών του συνεταιρισμού στην Ρωσία.
Η τελευταία πενταετία για το Valio Group
2022 |
2021 |
2020 |
2019 |
2018 |
|
| Ετήσια ποσότητα εισκομιζόμενου γάλακτος σε εκατ. λίτρα | 1.682 | 1.723 | 1.807 | 1.792 | 1.821 |
| Άμεσες πληρωμές προς τους παραγωγούς σε ευρώ | 883 | 736 | 747 | 722 | 722 |
| Τιμή παραγωγού που πλήρωσε το Valio Group σε λεπτά του ευρώ | 52,1 | 42,3 | 40,9 | 39,9 | 39,2 |
| Κύκλος εργασιών σε εκατ. ευρώ | 2.236 | 1.934 | 1.808 | 1.787 | 1.734 |
| Μεταβολή % σε σχέση με την προηγούμενη χρήση | 15,6 | 7,0 | 1,2 | 3,0 | 1,5 |
| Αριθμός εργαζομένων | 4.457 | 4.518 | 4.246 | 4.256 | 4.259 |
| Μέση απόδοση ανά λίτρο γάλακτος σε λεπτά του ευρώ | 52,5 | 43,7 | 41,5 | 41,2 | 38,4 |