Κτηνοτροφία ακριβείας: Εφαρμογές της στην ευζωία των μηρυκαστικών

Ως ευζωία (welfare – καλή μεταχείριση) νοείται η θετική συναισθηματική και φυσική κατάσταση των ζώων που σχετίζεται με τις ανάγκες τους από πλευράς φυσιολογίας και συμπεριφοράς, αλλά και με τις προσδοκίες τους για καλή μεταχείριση από πλευράς εκτροφέα. Η ευζωία, λοιπόν, δεν αφορά μόνο την ικανοποίηση των βιολογικών αναγκών των ζώων, αλλά περισσότερο τη βεβαιότητα ότι το ζώο ‘αισθάνεται καλά’ και άνετα. Η καλή μεταχείριση (ευζωία) αποτελεί προαπαιτούμενο για μια εξαιρετική και υψηλής ποιότητας ζωική παραγωγή. H εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών περιβάλλοντος και διαχείρισης που προάγουν την ευζωίαδεν είναι απλά αυτονόητη εκ μέρους των καταναλωτών και των πολιτών γενικότερα, αλλά συνδέεται με την επίτευξη ενός υψηλού επιπέδου παραγωγής και οικονομικής απόδοσης του παραγωγικού συστήματος, που εφαρμόζεται στην μονάδα.

Άρθρο του καθ. Γεωργίου Ζέρβα*

 

Η απαίτηση αυτή οδηγεί σε αυξημένες ανάγκες για την εξεύρεση συστημάτων αντικειμενικής αξιολόγησης και εκτίμησης της ευζωίας, που τεκμηριώνονται επιστημονικά και είναι ταυτόχρονα πρακτικά εφαρμόσιμα. Κατά συνέπεια, η εξασφάλιση και εκτίμηση της ευζωίας των ζώων αποτελεί βασικό πυλώνα των αποτελεσματικών και αειφόρων παραγωγικών συστημάτων.

Πέντε αρχές ελευθερίας

Η εκτίμηση της ευζωίας βασίζεται στις πέντε αρχές ελευθερίας (FarmAnimalsWelfareCouncil’sFiveFreedoms) με τους αντίστοιχους δείκτες (Διάγρ. 1, Πίνακας 1).

Διάγραμμα 1. Οι πέντε βασικές αρχές ελευθερίας της ευζωίας

Πίνακας 1. Οι πέντε αρχές ελευθερίας της ευζωίας των παραγωγικών ζώων με τους αντίστοιχους δείκτες  εκτίμησής  της (Boitreauetal., 2007)

Ελευθερία από πείνα και δίψα. Εύκολη πρόσβαση των ζώων σε τροφή και νερό	Βαθμός σωματικής (θρεπτικής) κατάστασης – συνεχής παροχή νερού
Ελευθερία από δυσφορία. Φροντίδα για εξασφάλιση του κατάλληλου περιβάλλοντος που περιλαμβάνει στεγασμένο χώρο και άνετο χώρο ανάπαυσης των ζώων	Συμπεριφορά ζώων στον στάβλο,  βαθμός καθαριότητας του σώματος των ζώων και αναπαυτικό δάπεδο
Ελευθερία από πόνο, τραυματισμούς και ασθένειες. Πρόληψη ή ταχεία διάγνωση και θεραπεία	Χωλότητες, επιδερμικά τραύματα, θνησιμότητα, μαστίτιδες, προβλήματα αναπαραγωγής, πεπτικού και αναπνευστικού συστήματος
Ελευθερία για εκδήλωση κανονικής συμπεριφοράς. Φροντίδα για εξασφάλιση επαρκούς χώρου, κατάλληλου εξοπλισμού και συντροφιάς από ζώα του ίδιου είδους	Επιθετική συμπεριφορά, απομόνωση, κατάθλιψη. Δυνατότητα πρόσβασης των ζώων σε βοσκότοπο
Ελευθερία από φόβο και stress. Διασφάλιση συνθηκών μεταχείρισης που παρεμποδίζουν την πνευματική καταπόνηση των ζώων	Καλή σχέση ανθρώπου – ζώων (οικιότητα), αποφυγή απόστασης στον χώρο διατροφής των ζώων, ποιοτική εκτίμηση συμπεριφοράς

Στον προσδιορισμό του επιπέδου ευζωίας λαμβάνονται υπόψη επιπλέον στοιχεία, όπως  μακροζωϊα (παραγωγική ζωή), αναπαραγωγική λειτουργία, παραλλακτικότητα συμπεριφοράς (π.χ. κινητικότητα, εκπομπή ήχων), έκφραση αισθήσεων (άνεση, κατάθλιψη, μοναξιά), θερμοκρασία οφθαλμών και σώματος, ορμονικό προφίλ (ωκυτοκίνη, γλυκοκορτικοειδή), θρεπτική κατάσταση και εξωτερική εμφάνιση (καθαριότητα δέρματος – τριχώματος και μαστού, τραυματισμοί).

Με δεδομένη, όμως, την αύξηση του πληθυσμού της γης στα 9,7 δισ. το 2050, ο πλανήτης αντιμετωπίζει άμεσα μια πρόκληση: να εξασφαλίσει επαρκή ποσότητα τροφίμων υψηλής ποιότητας, ασφαλή για την υγεία των καταναλωτών, με την ελάχιστη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση και την καλύτερη δυνατή μεταχείριση των εκτρεφόμενων ζώων, θεωρώντας ότι το περιβάλλον και η ευζωία αποτελούν δημόσια αγαθά.

Επάρκεια τροφίμων ζωικής προέλευσης μπορεί να επιτευχθεί  με αύξηση του αριθμού των εκτρεφόμενων ζώων και παράλληλη αύξηση της παραγωγικότητας αυτών. Η παραγωγικότητα,βέβαια,βελτιώνεται συνεχώς με τη γενετική βελτίωση, την κατάλληλη και ισόρροπη διατροφή και την εξασφάλιση άριστων συνθηκών στέγασης και υγιεινής του εκτρεφόμενου ζωικού κεφαλαίου.

Η παρατηρούμενη, όμως, μείωση του αριθμού των παραγωγικών μονάδων, τα τελευταία χρόνια, με ταυτόχρονη αύξηση του μεγέθους αυτών και δυσκολία εξεύρεσης διαθέσιμου προσωπικού φροντίδας των ζώων, δημιουργεί πρόβλημα στην εξασφάλιση επαρκών συνθηκών ευζωίας και οικονομικής βιωσιμότητας των εκτροφών. Από την άλλη πλευρά, οι εξελίξεις αυτές (εντατικοποίηση – βιομηχανοποίηση των εκτροφών) δημιουργούν έντονο προβληματισμό στους καταναλωτές για τη διασφάλιση των αρχών της ευζωίαςτων εκτρεφόμενων ζώων.

 

Απάντηση στο πρόβλημα

Η πλέον ρεαλιστική απάντηση για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού ήταν, και παραμένει, η ανάπτυξη και εφαρμογή νέων τεχνολογιών που είναι γνωστές ως ευφυής (smart) ή κτηνοτροφία ακριβείας (Precision Livestock Farming). Οι τεχνολογίες αυτές βασικά παρέχουν υποστήριξη στον εκτροφέα για την καλύτερη δυνατή διαχείριση της μονάδας (εκτροφής), με συνεχή καταγραφή και έλεγχο της υγείας και παραγωγικότητας των ζώων, των περιβαλλοντικών συνθηκών και επιδράσεων επί των παραμέτρων (αρχών) της ευζωίας, αυτόματα και σε πραγματικό χρόνο.

Ένας αριθμός συστημάτων που χρησιμοποιεί νέες (smart) τεχνολογίες, όπωςimage-basetechnologies(cameras, computervision, opticalflow, thermalcameras), sensors (accelerometers, pressureorinfraredsensors), Radio-FrequencyIdentifiers (RFID), wirelesstechnologies, κ.ά., διευκολύνει την εφαρμογή κανόνων διαχείρισης ακριβείας (π.χ. στην διατροφή, την άμελξη, την αναπαραγωγή, την υγιεινή κ.λπ.) και απομονώνει περιστατικά διαφοροποιημένης συμπεριφοράς ή/και φυσιολογικών καταστάσεων, και ειδοποιεί τους εκτροφείς -μέσω τηλεφώνου, computer, tablet κ.ά.- για τις παρατηρούμενες αλλαγές (αποκλίσεις), ώστε να παρέμβουν άμεσα και έγκαιρα για την επίλυση του προβλήματος που προέκυψε ή αναμένεται να προκύψει άμεσα.

Τα συστήματα αυτά τοποθετούνται στον στάβλο ή επί των ζώων ή εμφυτεύονται στο σώμα των ζώων και συλλέγουν στοιχεία που αφορούν στο ζώο ή/και στο περιβάλλον, στο οποίο διαβιούν. Τα στοιχεία αυτά αφορούν: χωλότητες, ασθένειες του αναπνευστικού (βήχας), του πεπτικού (παράσιτα, pH), εκδήλωση οίστρου, θερμοκρασία σώματος, διαφοροποιήσεις στην συμπεριφορά και τις δραστηριότητες (π.χ. κατανάλωση τροφής, μηρυκασμό, διάρκεια ανάπαυσης, τρόπο και χρόνο έγερσης) και στοιχεία περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία, αερισμό, φωτισμό, συγκέντρωση αμμωνίας και αερίων του θερμοκηπίου).

Τα στοιχεία, που συλλέγονται, αποθηκεύονται σε ένα server(Διάγραμμα 2) και με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης αναλύονται και, στην συνέχεια, με τους κατάλληλους αλγορίθμους γίνονται οι απαραίτητες προσαρμογές, π.χ. στον περιβάλλοντα χώρο (θερμοκρασία, αερισμό, φωτισμό) ή στα ζώα (θεραπεία, διατροφή, κ.ά.).Με τα ευφυή αυτά συστήματα γίνεται καταγραφή:

• προβλημάτων υγείας (χωλοτήτων, τραυμάτων, οιδημάτων, θνησιμότητας, μαστίτιδων κ.λπ.)
• αλλαγών συμπεριφοράς (εκδήλωση πόνου, φόβου, stress, απάθειας, αυξημένοι καρδιακοί παλμοί, συχνότητα και διάρκεια πρόσληψης τροφής και νερού, ρυθμός μηρυκασμού, επιλογή θέσης στον στάβλο,διάρκεια κατάκλισης και τρόπος έγερσης)
• εκδήλωσης οίστρου (έγκαιρη γονιμοποίηση)και επικείμενου τοκετού (παροχή κατάλληλης φροντίδας)
• προβλημάτων πεπτικού (ύπαρξη παρασίτων) και αναπνευστικού (βήχας) συστήματος
• στοιχείων συμπεριφοράς (π.χ. προσέγγιση ρομποτικού αμελκτηρίου, βούρτσας ξυσίματος, βόσκηση, κ.ά.)
• σωματικής (θρεπτικής) κατάστασης (BCS), θερμοκρασίας σώματος, pH προστομάχων, γαλακτοπαραγωγής, αμελκτικότητας, κ.λπ.

Διάγραμμα 2. Αποθήκευση στοιχείων εκτροφής στον server

Εφαρμογές της κτηνοτροφίας ακριβείας στις αγελάδες γαλακτοπαραγωγής

Διατροφή ακριβείας  που εφαρμόζεται για:

α. Τη χορήγηση ισόρροπου σιτηρεσίου που καλύπτει ποσοτικά και ποιοτικά τις εκάστοτε πραγματικές ανάγκες των ζώων σε ενέργεια, πρωτεΐνες, ανόργανα στοιχεία και βιταμίνες στο αντίστοιχο στάδιο της γαλακτικής περιόδου, για μέγιστη γαλακτοπαραγωγή, άριστη χημική σύσταση (σε λίπος και πρωτεΐνη) και επιθυμητή σωματική κατάσταση, ώστε να προληφθεί η εκδήλωση μεταβολικών νόσων (π.χ. κέτωση, οξέωση, υπασβεστιαιμία κ.ά.) και, στην συνέχεια, να επιτευχθεί άριστη αναπαραγωγική λειτουργία

β. Εξασφάλιση της ενδεδειγμένης ποσότητας σιτηρεσίου μέσω ηλεκτρονικά προγραμματισμένης αυτόματης τροφοδόχου

γ. Τακτικά  προγραμματισμένη μηχανική προώθηση του ολικού σιτηρεσίου  (TMR) στην θέση των αγελάδων για συνεχή και επαρκή κατανάλωσή του

δ.  Εξασφάλιση ικανού αριθμού καθαρών ποτιστρών για συνεχή παροχή άριστης ποιότητας καθαρού – δροσερού νερού (min 2 / ζώο)

Τα πλεονεκτήματα της διατροφής ακριβείας είναι:

• Η εξατομικευμένη διατροφή με βάση τις εκάστοτε ανάγκες των ζώων κατόπιν συνεχούς αναπροσαρμογής του σιτηρεσίου
• Η δημιουργία ομοιογενών ομάδων ζώων ως προς τη γαλακτοπαραγωγή τους, ώστε να έχουν παραπλήσιες μεταξύ τους ανάγκες για να καλύπτονται κατά το δυνατόν ακριβέστερα με το χορηγούμενο σιτηρέσιο
• Η μείωση της σπατάλης τροφής και η αποφυγή υπερπάχυνσης των ζώων που δεν είναι επιθυμητή
• Η αποφυγή υποσιτισμού, συνέπεια του οποίου είναι το αδυνάτισμα των ζώων, η πτώση της γαλακτοπαραγωγής και πιθανόν η μειωμένη αναπαραγωγική λειτουργία
• Η εξασφάλιση της εκάστοτε ορθής σχέσης Ενέργειας : Πρωτεΐνες του σιτηρεσίου, ώστε να αποφεύγεται η σπατάλη πρωτεϊνών, με συνέπεια την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και του κόστους διατροφής
• Η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διατροφής, που σημαίνει ότι με την ελάχιστη δυνατή ποσότητα τροφής επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή γαλακτοπαραγωγή και το ελάχιστο δυνατό κόστος παραγωγής

Ρομποτική άμελξη

Για τη διαδικασία της άμελξης -μια παραδοσιακή σκηνή της αγροτικής ζωής- σήμερα εφαρμόζονται νέες προηγμένες τεχνολογίες, προκειμένου να καταστεί πιο αποδοτική, εύκολη και αυτοματοποιημένη. Με το σύστημα αυτό, οι αγελάδες προσέρχονται μόνες τους στο ρομποτικό αμελκτήριο, όποτε αισθάνονται την ανάγκη να αμελχθούν, συνήθως 3 – 4 φορές ημερησίως, αποφεύγοντας το stress του συνωστισμού στην αίθουσα αναμονής  του αμελκτηρίου.

Τα πλεονεκτήματα του συστήματος αυτού είναι  η ελευθερία του ζώου να επιλέξει τον χρόνο άμελξης, η αυξημένη παραγωγή γάλακτος (λόγω τακτικότερης κένωσης του μαστού) και η αποδέσμευση του προσωπικού από την άμελξη, προκειμένου να ασχοληθεί με άλλες απαραίτητες εργασίες στην εκτροφή.

Συνθήκες στέγασης – υγιεινής

Με τις παρατηρήσεις του συστήματος ακριβείας, που λαμβάνει και αξιολογεί ο εκτροφέας, εξασφαλίζεται άνεση στα ζώα με επάρκεια χώρων ανάπαυσης και κίνησης, ιδανικό μήκος ταΐστρας και ποτίστρας ανά ζώο, ώστε να αποφεύγεται ο ανταγωνισμός και να ελαχιστοποιείται το stress,άριστες περιβαλλοντικές συνθήκες στέγασης από πλευράς θερμοκρασίας, αερισμού, φωτισμού και συγκέντρωσης αερίων του θερμοκηπίου και καθαριότητα δέρματος και μαστού, ελέγχοντας  ταυτόχρονα τη διάρκεια κατάκλισης (που πρέπει να είναι 10 – 14 ώρες ημερησίως) και τη συνολική συμπεριφορά των ζώων κατά τη σίτιση, την έγερση και τη μεταξύ τους σχέση.

---

Τα περιστατικά τραυματισμών, οιδημάτων,  ασθενειών, πόνου και δυσφορίας που καταγράφονται δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 15% για τις χωλότητες, το 8% για τις μαστίτιδες ή το 2,5% για τις δυστοκίες, τις διάρροιες και τη θνησιμότητα.

---

Τέλος, καταγράφεται και αξιολογείται η σχέση ζώων – εκτροφέα (βαθμός οικειότητας μεταξύ τους) που έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι εκφράζει τη συναισθηματική κατάσταση των ζώων, η οποία πρέπει να είναι θετική και φυσιολογική.

Οι ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην χώρα μας έχουν συνήθως ως αποτέλεσμα τη θερμική καταπόνηση των ζώων κατά τη θερινή περίοδο, οπότε δημιουργείται η ανάγκη λήψης μέτρων ευζωίας για το ζωικό κεφάλαιο για την αποφυγή περιστατικών αποβολών ή πρώιμων εμβρυικών θανάτων. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν αυτόματη λειτουργία ανεμιστήρων για επαρκή αερισμό, υδρονέφωση και ψεκασμούς διαβροχής των ζώων για να εξασφαλιστεί η επιθυμητή θερμοκρασία στο περιβάλλον των ενσταυλισμένων ζώων. Τέλος, τα σύγχρονα αυτά συστήματα συμβάλλουν αποφασιστικά στην λήψη επαρκών μέτρων βιοασφάλειας των μονάδων.

Στα αιγοπρόβατα εφαρμόζονται ανάλογα συστήματα για την καταγραφή της κατανάλωσης τροφής, της συμπεριφοράς βόσκησης, του ρυθμού μηρυκασμού, των περιστατικών χωλότητας, μαστίτιδων, της καθαριότητας του τριχώματος και του μαστού, των παρασίτων, της γαλακτοπαραγωγής, της θερμοκρασίας του σώματος και της ασφάλειας από εξωτερικούς εχθρούς (π.χ. άγρια ζώα).

Δείκτες και πρωτόκολλα ευζωίας

Για την εκτίμηση της ευζωίας απαιτούνται κάποιοι αξιόπιστοι δείκτες που έχουν σχέση με το ζώο. Γι’ αυτό, έχουν ήδη καταρτιστεί πρωτόκολλα, όπως το WelfareQuality (WQ) για βοοειδή χοίρους και  πτηνά, και προταθεί δείκτες (Animal Welfare Indicators) για αιγοπρόβατα, γαλοπούλες και μόνοπλα, για τον προσδιορισμό του βαθμού ευζωίας των εκτροφών των παραπάνω παραγωγικών ζώων. Με βάση τα πρωτόκολλα αυτά, έχουν σχεδιαστεί και εφαρμόζονται σχετικά εκτενή ερωτηματολόγια που καταγράφουν λεπτομερώς όλα τα παραπάνω αναφερθέντα στοιχεία σε μια εκτροφή, της οποίας επιζητείται ο προσδιορισμός του βαθμού ευζωίας. Έτσι, προσδιορίζεται ο τελικός βαθμός ευζωίας με τα σχετικά σχόλια για βελτίωση των παραμέτρων εκείνων που διαπιστώνεται ότι υστερούν.

Στο παρακάτω Διάγραμμα 3, παρουσιάζεται η τελική αξιολόγηση τεσσάρων εκτροφών αγελάδων γαλακτοπαραγωγής  ως προς τις 4 βασικές παραμέτρους: διατροφή (Feeding), στέγαση (Housing), υγεία (Health) και συμπεριφορά (Behaviour), με τις αντίστοιχες εκτροφές να βαθμολογούνται (Score) από εξαιρετικές (Excellent) έως μη αποδεκτές (notclassified), ανάλογα με τις συνθήκες εκτροφής και διαχείρισης του ζωικού τους κεφαλαίου. Στο Διάγραμμα 4, παρουσιάζεται, επίσης, η τελική αξιολόγηση ευζωίας της μονάδας προβάτων της γαλακτοβιομηχανίας ‘ΗΠΕΙΡΟΣ’, με μέση βαθμολογία 97% και ανθρακικό αποτύπωμα του γάλακτος 2,24 KgCO₂ / Kg.

Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Καθηγητή κ. Γ. Ζέρβα), το 2022.

Διάγραμμα 3. Τελική αξιολόγηση τεσσάρων εκτροφών αγελάδων γαλακτοπαραγωγής

Διάγραμμα 4. Τελική αξιολόγηση ευζωίας της μονάδας προβάτων της γαλακτοβιομηχανίας  ‘ΗΠΕΙΡΟΣ’

Α. Διατροφή:  95%    Β. Στέγαση: 98%   Γ.Υγεία:95%  Δ. Συμπεριφορά: 100%

 

Αδύνατα σημεία της  κτηνοτροφίας ακριβείας, όπως εφαρμόζεται μέχρι σήμερα

Τα βασικά αδύνατα σημεία της εφαρμογής κτηνοτροφίας ακριβείας, από πλευράς παραγωγών (εκτροφέων), είναι:

α. Ο ‘στενός ορισμός ’της ευζωίας από μέρους τους που την περιορίζουν στην υγεία και την παραγωγικότητα των ζώων, δεδομένου ότι οι δύο αυτοί παράγοντες είναι πολύ βασικοί για τη βιωσιμότητα μιας εκτροφής, θεωρώντας ταυτόχρονα αυτονόητο ότι μεταχειρίζονται άριστα τα ζώα τους από κάθε πλευράς ή κάνουν το καλύτερο δυνατό. Είναι, όμως, αλήθεια ότι δεν εμπιστεύονται όλοι πάντα τις νέες τεχνολογίες, κυρίως στις περιπτώσεις που δεν μπορούν να τις χειριστούν.

β.  Συνήθως, τείνουν να παραγνωρίζουν τη σημασία επαφής – σχέσης ζώου – ανθρώπου, παρά το γεγονός ότι αγαπούν και φροντίζουν τα ζώα τους, δηλαδή τη συναισθηματική κατάσταση των ζώων. Αυτό, όμως, οφείλεται στο ότι δεν διαθέτουν την πολυτέλεια του χρόνου να ασχοληθούν, όσο θα ήθελαν,  με το θέμα αυτό, ιδιαίτερα στις μεγάλες σε μέγεθος εκτροφές.

Πέραν αυτών πρέπει να αναφερθεί ότι:

α. Αυτά που καταγράφονται με τα ευφυή συστήματα δεν είναι κατ’ ανάγκη τα πλέον απαραίτητα για την ευζωία των ζώων (π.χ. καταγραφή οίστρου) και με τους δείκτες ευζωίας να μην είναι πάντα επαρκείς και μετρήσιμοι (π.χ. πόνου), δεδομένου ότι η ευζωία είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική έννοια. Γι’ αυτό, περισσότερο αποδεκτά είναι τα στοιχεία που εστιάζουν άμεσα στο θέμα της ευζωίας και όχι αυτά που έχουν έμμεσο θετικό αντίκτυπο στην ευζωία, ελαχιστοποιώντας τις αρνητικές επιδράσεις.

β. Κάποιες εφαρμογές έχουν, ενδεχομένως, αρνητικό αντίκτυπο, διότι προκαλούν -ίσως- δυσφορία στα ζώα (π.χ. οι συσκευές που τοποθετούνται επί του σώματος των ζώων).

γ.  Η αξιολόγηση των συστημάτων της κτηνοτροφίας ακριβείας δεν είναι σε κάθε περίπτωση αποτελεσματική, τουλάχιστον σε ό,τι  αφορά στην ευζωία.

Δυνατά σημεία της κτηνοτροφίας ακριβείας

Με την εφαρμογή των συστημάτων της κτηνοτροφίας ακριβείας επιτυγχάνεται μείωση του χρόνου απασχόλησης του προσωπικού και ελαστικότητα στην απασχόλησή του, βελτίωση της ζωής του εκτροφέα, αποτελεσματικότερη διαχείριση της εκτροφής και αύξηση της παραγωγικότητας. Συγκεκριμένες μελέτες έχουν δείξει αύξηση της γαλακτοπαραγωγής κατά 14%, βελτίωση της υγείας, μείωση της θνησιμότητας, αύξηση του ρυθμού ανάπτυξης και αύξηση της αποτελεσματικότητας της εργασίας κατά 43%.

Όλα τα παραπάνω, προφανώς, έχουν θετικό οικονομικό και περιβαλλοντικό αποτέλεσμα, πέραν αυτού επί της ευζωίας. Όμως, τελικά, ο εκτροφέας παραμένει ο κεντρικός και σημαντικότερος παράγοντας που παίρνει τις κατάλληλες αποφάσεις και κάνει τις απαραίτητες παρεμβάσεις. Με τις παρεμβάσεις αυτές βελτιώνεται η ευζωία και η παραγωγικότητα των ζώων, λόγω της έγκαιρης  επισήμανσης των προβλημάτων υγείας (π.χ. χωλότητες, μαστίτιδες, παράσιτα) και της εξασφάλισης άριστων συνθηκών διατροφής (ακριβείας), διαχείρισης και περιβάλλοντος στέγασης. Επιπλέον, οι παρεμβάσεις αυτές ευνοούν τις θετικές επιδράσεις (π.χ. βελτίωση της ποιότητας των κτηνοτροφικών προϊόντων λόγω μειωμένης χρήσης φαρμάκων) και ελαχιστοποιούν τις αρνητικές (π.χ. πόνο, δυσφορία).

Οι καταναλωτές, βέβαια, εκλαμβάνουν τη βελτίωση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας των εκτροφών ως εντατικοποίηση, στην οποία είναι βασικά αντίθετοι, διότι υπάρχει διαφορετική προσέγγιση της έννοιας της ευζωίας μεταξύ καταναλωτών, εκτροφέων και ειδικών γεωτεχνικών επιστημόνων. Μπορούμε να πούμε ότι οι καταναλωτές έχουν κατά το μάλλον ‘ρομαντική’ άποψη για την εκτροφή των παραγωγικών ζώων και τη μεταχείρισή τους. Συνήθως, ζητούν πολλά από τους εκτροφείς, που επιβαρύνουν, εκτός των άλλων,  το κόστος παραγωγής που μπορεί να καταστήσει τις εκτροφές, σε κάποιες περιπτώσεις, οικονομικά μη βιώσιμες, τη στιγμή, μάλιστα, που δεν είναι διατεθειμένοι να επωμιστούν μέρος αυτού του επιπλέον κόστους.

Συμπεράσματα

Η εξασφάλιση καλύτερης ευζωίας:

• βελτιώνει την υγεία των ζώων
• μειώνει τη χρήση φαρμάκων
• συμβάλλει στην διατήρηση της βιοποικιλότητας
• βελτιώνει την ποιότητα των τροφίμων
• στοιχεία που επιζητούν και εκτιμούν οι καταναλωτές

Η αρμόδια επιτροπή της Ε.Ε. εξετάζει επιλογές για την επισήμανση των τροφίμων σχετικά με την ευζωία των παραγωγικών ζώων, για να δοθεί η καλύτερη δυνατή προστιθέμενη αξία σ’ αυτά,  μέσω της αλυσίδας τροφίμων.Η κτηνοτροφία ακριβείας, με τη συνδρομή της σύγχρονης τεχνολογίας, εξασφαλίζει  στις μεγάλες εκτροφές αποτελεσματικά εργαλεία για τη βελτίωση:

α) της ευζωίας, υγείας και παραγωγικότητας του ζωικού τους κεφαλαίου,

β) της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης των εκτροφών,

γ) της ποιότητας των κτηνοτροφικών προϊόντων και

δ) της ποιότητας της ζωής του εκτροφέα – επιχειρηματία, εξασφαλίζοντας άριστες συνθήκες περιβάλλοντος διαβίωσης και διατροφής των ζώων με σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.

---

*   Ο Γεώργιος Ζέρβας είναι Ομότιμος Καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Γεωργικής Ακαδημίας.