Μόσχος Κορασίδης (ΕΘΕΑΣ): Νέα πνοή οι συνεταιρισμοί
Ο διευθυντής της ΕΘΕΑΣ μιλά για τον ρόλο των συνεταιρισμών στον πρωτογενή τομέα
Το Dairy News συζητάει με τον Μόσχο Κορασίδη, διευθυντή της ΕΘΕΑΣ, για τις προσδοκίες των συνεταιρισμών στην Ελλάδα και την εικόνα του κλάδου σήμερα.
Συνέντευξη: Γιάννης Μουρατίδης. Φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου
Dairy News | H ΕΘΕΑΣ είναι μια νέα σχετικά οντότητα που έχει να διαχειριστεί αρκετά προβλήματα από το παρελθόν. Θεωρείτε ότι έχουν γίνει βήματα και έχουν αντιληφθεί οι συνεταιρισμοί τη νέα νοοτροπία που πρεσβεύει η Ένωση;
Μόσχος Κορασίδης | Αυτή τη στιγμή η ΕΘΕΑΣ έχει μέλη μόνο ενεργούς αγροτικούς συνεταιρισμούς, οι οποίοι ξεπερνούν τους 250 και έχουν αποδεδειγμένη παραγωγική, μεταποιητική δραστηριότητα συνυφασμένη με τον αγροτικό τομέα, αλλά και σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα ποιοτικών προϊόντων. Ωστόσο, συνεχίζει να υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός συνεταιρισμών, της τάξης των λίγων χιλιάδων, οι οποίοι είτε έχουν ελάχιστη δραστηριότητα, είτε έχουν σταματήσει να λειτουργούν, διατηρώντας στην κατοχή τους περιουσιακά στοιχεία που θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε άλλους συνεταιρισμούς ή να αξιοποιηθούν προς όφελος της αγροτικής ανάπτυξης.
Τι γίνεται με αυτούς τους συνεταιρισμούς;
Υπάρχουν κάποιες εκκρεμότητες για τις διοικήσεις αυτών των συνεταιρισμών, οι οποίοι μπορεί για κάποιους λόγους να μην εξελίχθηκαν όπως θα έπρεπε τα οικονομικά τους αποτελέσματα και οι διοικήσεις τους ενώ δεν υπήρξαν θέματα ατασθαλιών παραμένουν σε ομηρία. Μάλιστα πολλοί εξ αυτών των διοικήσεων στην προσπάθειά τους να αναπτύξουν ξανά οι συνεταιρισμοί τους δραστηριότητα, βρίσκονται με δεσμεύσεις λογαριασμών και περιουσιακών τους στοιχείων. Παρότι δόθηκε προσωρινή νομοθετική λύση για την επίλυση του προβλήματος, φαίνεται ότι το θεσμικό πλαίσιο δε βοηθά, οπότε το πρόβλημα παραμένει.
Αν και με καθυστέρηση ξεκίνησε η εφαρμογή της νέας ΚΑΠ. Υπάρχουν θέματα που χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία;
Πρακτικά, σχεδόν πριν από δύο μήνες, βγήκαν οι αποφάσεις εφαρμογής και υπάρχουν ακόμα εκκρεμότητες. Η μεταβολή που επέρχεται είναι μεγάλη, ειδικά με την είσοδο των Οικολογικών Σχημάτων, όπου και παρατηρείται μια αδικία στον κλάδο της κτηνοτροφίας. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, η υλοποίηση των Οικολογικών Σχημάτων έχει υψηλό κόστος για τους αγρότες, οι οποίοι έχουν δεχτεί σημαντικά πλήγματα από την αύξηση του κόστους ενέργειας, πρώτων υλών και εργατικού δυναμικού. Ένα σημαντικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, είναι το διαφορετικό συνολικό άθροισμα των εκτάσεων που μπορούν να μπουν στα Οικολογικά Σχήματα σε σχέση με την προηγούμενη πολιτική του ‘πρασινίσματος’. Συγκεκριμένα, στην προηγούμενη φιλοπεριβαλλοντική πρακτική μπορούσαν να ενταχθούν το σύνολο των δηλούμενων εκτάσεων ήτοι 35 εκατ. στρέμματα, ενώ στα Οικολογικά Σχήματα προβλέπεται να μπουν μόνο 20 εκατ. στρέμματα την περίοδο 2023-27. Άρα, 15 εκατ. στρέμματα μένουν εκτός. Οπότε, πρέπει να γίνει σημαντική δουλειά στην αναμόρφωση για να μην υπάρξουν απώλειες ενισχύσεων.
Ποια είναι η δική σας πρόταση για το ζήτημα αυτό;
Μια από τις δύο σημαντικότερες προτάσεις της ΕΘΕΑΣ στο παρόν ζήτημα, είναι να δοθεί προτεραιότητα ενισχύσεων στους συνεταιρισμούς, για την εφαρμογή των Οικολογικών Σχημάτων. Οι συνεταιρισμοί μπορούν να πετύχουν τόσο λόγω νοοτροπίας, όσο και λόγω μεγέθους, καλύτερα αποτελέσματα από μεμονωμένους αγρότες για την προστασία του περιβάλλοντος. Αποτελέσματα τα οποία αποσκοπούν στη βελτίωση σημαντικών παραγόντων για την κοινωνία, όπως η βελτίωση του εδάφους, της διατροφής των ζώων και των επιπτώσεων της αγροτικής παραγωγής στην κλιματική αλλαγή.
Η δεύτερη πρότασή μας αφορά σε βελτιστοποιημένες δράσεις, όσον αφορά τη χρήση των υπολειμμάτων, τόσο των καλλιεργειών όσο και της κτηνοτροφίας. Για εμάς είναι πολύ σημαντικό, τα υπολείμματα να αξιοποιούνται κυρίως από τον ίδιο τον παραγωγό και όχι να μεταφέρονται για επεξεργασία σε μακρινές αποστάσεις και στη συνέχεια να επιστρέφουν ως εμπορικά προϊόντα στους παραγωγούς. Για να είναι αυτό εφικτό θα χρειαστούν χρηματοδοτήσεις που θα βοηθήσουν τους παραγωγούς να δημιουργήσουν τις απαραίτητες υποδομές.
Επιθυμητές οι συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα;
Οι συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στις παραπάνω αλλαγές, αν και σε αυτή τη φάση δεν υπάρχουν ακόμα κάποια παραδείγματα για να αξιολογήσουμε τα οφέλη. Τα περισσότερα παραδείγματα σύμπραξης αφορούν κυρίως με ερευνητικά ιδρύματα. Οπότε, χρειάζεται να δούμε κάποιες συμπράξεις και να διαπιστώσουμε ότι τηρούνται οι βασικές συνεταιριστικές αρχές. Ο νόμος προβλέπει ότι μια ιδιωτική εταιρεία δεν μπορεί να αποκτήσει πλειοψηφική θέση σε έναν συνεταιρισμό, αλλά αυτό θα πρέπει να το δούμε και στην πράξη. Για παράδειγμα από τις ιδιωτικές εταιρείες θα θέλαμε καινοτόμες ιδέες, οι οποίες θα μπορούσαν να βελτιώσουν την παραγωγή, τις εξαγωγές και να διαθέσουν τα υπολείμματα της παραγωγής που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν εύκολα από τους παραγωγούς.
Ακούμε πολλά για τις ‘ευθύνες’ των αγροτών για την κλιματική αλλαγή. Τι λέτε εσείς;
Οι αγρότες δε συνεισφέρουν σημαντικά στην δημιουργία της κλιματικής αλλαγής, όμως οι αγρότες είναι οι μεγαλύτεροι αποδέκτες αυτής της κρίσης με τεράστια προβλήματα στην παραγωγή τους. Συγκεκριμένα το 60% των ζημιών λόγω κλιματικής αλλαγής αφορούν τον αγροτικό τομέα. Σύμφωνα με μελέτες τα επόμενα χρόνια, κάθε χρονιά το 20% των αγροτών θα χάνει το 30% του εισοδήματός του εξαιτίας κάποιου φαινομένου που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Δηλαδή, η απρόοπτη απώλεια του παρελθόντος, μετατρέπεται ουσιαστικά σε μια βέβαιη απώλεια για κάθε αγρότη σε βάθος πενταετίας. Οπότε, είναι ξεκάθαρο ότι χρειάζεται μια αναμόρφωση του ΕΛΓΑ, καθώς από ένα σημείο και μετά, το κόστος των ασφαλίστρων θα είναι δυσβάσταχτο για τους περισσότερους αγρότες. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει και μια ειδική ρύθμιση ενίσχυσης των αγροτών, ώστε να ισορροπούν το εισόδημά τους από τις ζημιές των καιρικών φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Μιλήσατε για αγρότες και για απώλειες. Αυτοί που μένουν, πως θα αντιμετωπίσουν χωρίς εργατικά χέρια την παραγωγή;
Είναι μεγάλο πρόβλημα η έλλειψη σε εργατικό δυναμικό, παρά την αύξηση των αδειών που δόθηκαν σε εργάτες από τρίτες χώρες. Μάλιστα αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που οι εξαγωγές μας βαίνουν καλά, οπότε έχουμε και περισσότερη ανάγκη από εργάτες. Αν και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις περισσότεροι από 100.000 εργάτες από τρίτες χώρες εργάζονται στην αγροτική παραγωγή, χρειαζόμαστε περισσότερα χέρια.
Να βάλουμε μηχανές να κάνουν τη δουλειά; Τι γνώμη έχετε για την τεχνολογία;
Η τεχνολογία σε ένα βαθμό θα μπορούσε να συμπληρώσει την απώλεια σε εργατικά χέρια, όπως ήδη συμβαίνει με τα μηχανήματα που χρησιμοποιούμε δεκαετίες τώρα. Ωστόσο, σε κάποιους τομείς, όπως η συγκομιδή, οι άνθρωποι είναι απαραίτητοι. Επίσης, σημαντική είναι η βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία στη μεταποίηση, αλλά και σε προβλήματα που ζητούν καινοτόμες λύσεις, όπως η βελτίωση της παραγωγής σε πιο δύσκολες κλιματικές συνθήκες και η καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Να πούμε εδώ, ότι οι αγροτικοί συνεταιρισμοί έχουν εξαιρεθεί από την «Έξυπνη Μεταποίηση» που προωθεί το Υπουργείο Ανάπτυξης, κάτι που θεωρούμε ότι είναι άδικο και έχουμε ζητήσει να αλλάξει.
Βλέπετε λύση στο πρόβλημα των διαθέσιμων βοσκότοπων;
Τα βοσκοτόπια είναι ένας μεγάλος πλουτοπαραγωγικός πόρος της χώρας, στηρίζουν την κτηνοτροφία και το σημαντικότερο ΠΟΠ ελληνικό προϊόν, τη φέτα. Εκτός των άλλων παίζουν σημαντικό ρόλο στο ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο θα εφαρμοστεί και στην αγροτική παραγωγή καθώς και στο ισοζύγιο του διαθέσιμου νερού μιας περιοχής. Παρά τη σημαντικότητα όμως της εφαρμογής ενός πλαισίου, όπως τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, σε αυτή τη φάση δεν έχουν γίνει αρκετά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Σκεφτείτε ότι η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, ειδικά σε μια περίοδο που το κόστος των ζωοτροφών αυξάνεται διαρκώς, είναι πολύ περισσότερο εξαρτημένη από την αξιοποίηση βοσκοτόπων σε σχέση με το παρελθόν.
Κύριε Κορασίδη θεωρείτε ότι είναι εφικτή η αναδιάταξη της ελληνικής αγροτικής παραγωγής;
Το σχέδιό μας για μια δυνατή αγροτική παραγωγή βασισμένη σε συνεταιριστικά σχήματα δεν είναι ουτοπικό. Ακόμα και οι μεγάλοι παραγωγοί έχουν πλέον φορολογικά κίνητρα για να ενταχθούν σε συνεταιρισμούς. Το παράδειγμα της Γαλλίας, όπου οι αγροτικοί συνεταιρισμοί έχουν κύκλο εργασιών περίπου 86 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το 50% του συνόλου του κύκλου εργασιών της αγροτικής παραγωγής, μας δείχνει ότι αυτό που προσπαθούμε μπορεί να γίνει. Από εκεί και πέρα χρειάζεται κόπος, καλές ιδέες και σύμπνοια για να μπορέσουμε να το πετύχουμε.
Κάποια είδηση για τους αναγνώστες;
Είμαστε σε φάση δημιουργίας μιας εξαγωγικής εταιρείας, η οποία θεωρούμε ότι θα βοηθήσει ακόμα περισσότερο τις εξαγωγές των προϊόντων μας, οι οποίες κινούνται με σταθερά ανοδική πορεία.
Κορασίδης: « Να καταλάβουν οι τράπεζες οτι πρωτογενής τομέας έχει ευκαιρίες επενδύσεων»
«Ο τραπεζικός δανεισμός συνεχίζει να είναι πολύ περιορισμένος για την αγροτική παραγωγή, παρά το γεγονός ότι οι ανάγκες έχουν αυξηθεί, κρίνοντας και τις δυσκολίες που έχουν επέλθει με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκτίναξη του κόστους της ενέργειας. Από την οικονομική κρίση του 2010 και έπειτα, ο τραπεζικός δανεισμός για την πρωτογενή παραγωγή δεν είναι αυτός που επιθυμούν κι έχουν ανάγκη οι παραγωγικοί φορείς του πρωτογενούς τομέα. Σήμερα, μια από τις συστημικές ελληνικές τράπεζες έχει στο χαρτοφυλάκιο της το μεγαλύτερο ποσοστό δανεισμού του πρωτογενούς τομέα, οπότε σε πρώτη φάση προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες της εν λόγω συνεργασίας. Παράλληλα, απευθυνόμαστε και στις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες, προκειμένου να τις πείσουμε ότι ο πρωτογενής τομέας έχει ευκαιρίες επενδύσεων. Επίσης, θεωρούμε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα μπορούσε να δώσει μια λύση σε αυτό το πρόβλημα, εφόσον με κάθε δράση που απευθύνεται στον πρωτογενή τομέα, εξασφαλίζεται ένα ποσοστό τουλάχιστον 30% για την ενίσχυση των συνεταιρισμών. Το ενδεχόμενο να δημιουργήσουμε μια δική μας τράπεζα, είναι πολύ μακρινό».
Κεντρική φωτογραφία: O Μόσχος Κορασίδης, διευθυντής της ΕΘΕΑΣ παρουσιάζει τις δραστηριότητες και τις προοπτικές των ελληνικών συνεταιρισμών σε ειδική εκδήλωση στο Δημαρχείο Καλαβρύτων που διοργάνωσε ο Αγροτικός – Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων.