Το έργο STAR(T) BEEF αφορά στην παραγωγή μοσχαριών κατάλληλων για πάχυνση από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Κείμενο: Δρ. Θεοδώρα Τσιλιγιάννη*
Το έργο STAR(T) BEEF χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020, Υπομέτρο 16.1 – 16.2 «Ίδρυση και λειτουργία Επιχειρησιακών Ομάδων της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας», Δράση 2 «Υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου (project) των Επιχειρησιακών Ομάδων της ΕΣΚ για την παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα της γεωργίας».
Το πρόβλημα
Η χώρα μας είναι ελλειμματική ως προς την παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος. Συνήθως, οι εκτροφές πάχυνσης εισάγουν από το εξωτερικό μοσχάρια κατάλληλα για πάχυνση (ημίαιμα ή και καθαρόαιμα), τα εκτρέφουν για όσο απαιτεί η ελληνική νομοθεσία (ή και περισσότερο) και το σφάγιό τους χαρακτηρίζεται «ελληνικής εκτροφής».
Για να χαρακτηρισθεί ένα σφάγιο «ελληνικό», το μοσχάρι πρέπει να έχει γεννηθεί στη χώρα μας. Από την άλλη, τα αρσενικά μοσχάρια από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής δεν προτιμώνται στις εκτροφές πάχυνσης, λόγω των αποδόσεών τους σε σφάγιο, τόσο ποιοτικά, όσο και ποσοτικά. Οι εκτροφές γαλακτοπαραγωγής χρειάζονται κατά μέσο όρο περίπου 30% θηλυκές μοσχίδες ανάλογης ή ανώτερης παραγωγικότητας για την αντικατάσταση των αγελάδων που απομακρύνονται από την εκτροφή για διάφορους λόγους.
Το ποσοστό αυτό μπορεί να παραχθεί στην εκτροφή με τη χρήση φυλο-προσδιορισμένου σπέρματος γαλακτοπαραγωγικών φυλών. Μένει ένας σημαντικός αριθμός αγελάδων σε κάθε εκτροφή, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στοχευμένα και ελεγχόμενα για την παραγωγή μοσχαριών κατάλληλων για πάχυνση.
Επιπλέον, με βάση τα στοιχεία του ΕΛΟΓΑΚ (για τα έτη 2021, 2022, 2023), η γαλακτοβιομηχανία συγκεντρώνει πάνω από το 65% του αγελαδινού γάλακτος που χρειάζεται από το 15% των εκτροφών. Είναι σημαντικό για τη γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία της χώρας να βρεθούν εναλλακτικές πηγές εσόδων, ιδιαίτερα για τις μικρότερες εκτροφές που συμβάλλουν σε μικρότερο ποσοστό στην κάλυψη των αναγκών μας σε γάλα.
Στόχος του έργου
Στόχος του έργου ήταν η ελεγχόμενη παραγωγή αρσενικών μοσχαριών κατάλληλων για πάχυνση (ημίαιμων ή καθαρόαιμων) από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής, από τις οποίες δε θέλουμε ζώα αντικατάστασης, με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Στο έργο αξιοποιήθηκαν ερευνητικά αποτελέσματα μελών της ομάδας. Αγελάδες γαλακτοπαραγωγής γονιμοποιήθηκαν με φυλο-προσδιορισμένο σπέρμα από ταύρους κρεοπαραγωγής (Belgian blue & Limousine), ώστε να γεννήσουν ημίαιμα αρσενικά μοσχάρια για πάχυνση. Εφαρμόσθηκαν συγκεκριμένα πρωτόκολλα συγχρονισμού των οίστρων / ωοθυλακιορρηξιών. Επίσης, εκτιμήθηκε ο κατάλληλος χρόνος για την εφαρμογή της τεχνητής σπερματέγχυσης με τη χρήση απλών και εύκολων μεθόδων, οι οποίες μετά από μικρή εκπαίδευση των σπερματεγχυτών μπορούν να εφαρμοσθούν στην πράξη. Τα ημίαιμα αρσενικά μοσχάρια έχουν πιο γρήγορους ρυθμούς ανάπτυξης και καλύτερο σφάγιο από τα αρσενικά μοσχάρια γαλακτοπαραγωγής.
Κατά τη διάρκεια του έργου αγοράσθηκαν καταψυγμένα έμβρυα ιδιαίτερης φυλής (Wagyu) και έγινε μεταφορά σε μοσχίδες Holstein, με στόχο τη γέννηση καθαρόαιμων μοσχαριών κρεοπαραγωγής από αγελάδες γαλακτοπαραγωγής.
Επίσης, έγινε προσπάθεια να συλλεχθούν έμβρυα από αγελάδες ιδιαίτερης φυλής κρεοπαραγωγής (επιλέχθηκε η φυλή Parthenaise), με σκοπό να καταψυχθούν και να μεταφερθούν σε μοσχίδες γαλακτοπαραγωγής, ώστε να γεννηθούν καθαρόαιμα μοσχάρια κρεοπαραγωγής. Το τελευταίο χρειάζεται περισσότερη μελέτη για να εφαρμοσθεί στην πράξη και να είναι οικονομικά βιώσιμο.
Από τα αποτελέσματα αυτού του έργου φαίνεται ότι οι μοσχίδες φυλής Holstein μπορούν χωρίς προβλήματα να γεννήσουν και καθαρόαιμα μοσχάρια άλλης φυλής. Επιπλέον, με τη σωστή επιλογή, τόσο του σπέρματος, όσο και των εμβρύων, δεν έχουμε δυστοκίες. Ωστόσο, παρά τις απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες, υπήρξε ζήτημα με τις απώλειες νεογέννητων.
Εκτίμηση σφαγίων, κοπές & γευσιγνωσία
Τα μοσχάρια που γεννήθηκαν παρέμειναν στην εκτροφή γαλακτοπαραγωγής μέχρι τον απογαλακτισμό (κάποια και λίγο περισσότερο) και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στην εκτροφή πάχυνσης, όπου συνεχίσθηκε η πάχυνσή τους μέχρι τη σφαγή.
Δύο μοσχάρια επιλέχθηκε να σφαγούν νωρίτερα από το επιθυμητό (σε ηλικία 1 έτους), ώστε να ολοκληρωθεί το σύνολο των εργασιών εντός των επιτρεπόμενων χρονικών ορίων. Στα μοσχάρια αυτά έγινε εκτίμηση των σφαγίων και εφαρμόσθηκαν ειδικές κοπές.
Οργανώθηκε γευσιγνωσία, με σκοπό την καταγραφή των προτιμήσεων των καταναλωτών. Επίσης, ολοκληρώνεται η οικονομική αποτίμηση και η ανάλυση της βιωσιμότητας των μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έργου.
Το έργο και αποτελέσματά του παρουσιάσθηκαν σε εθνικά και διεθνή συνέδρια. Δημοσιεύθηκε μία εργασία και πραγματοποιήθηκαν ημερίδες, εκπαιδευτικά σεμινάρια και ενημερώσεις. Έχει παραχθεί έντυπο υλικό με τις μεθόδους που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση των ποσοστών εγκυμοσύνης με τη χρήση φυλο-προσδιορισμένου σπέρματος και εκδόθηκε ένα βιβλίο σχετικά με την εφαρμογή της τεχνητής σπερματέγχυσης στις αγελάδες. Το υλικό αυτό μπορούν να το προμηθευτούν οι ενδιαφερόμενοι από το Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ.
Δρ. Θεοδώρα Τσιλιγιάννη | Κτηνίατρος, Διευθύντρια Ερευνών στο Ινστιτούτο Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ. Το γνωστικό της αντικείμενο είναι: «Φυσιολογία, Παθολογία και Διαχείριση της Αναπαραγωγής των παραγωγικών ζώων». Η ερευνητική της δραστηριότητα αφορά: α) τον έλεγχο του οιστρικού κύκλου και τον προσδιορισμό του κατάλληλου χρόνου για την εφαρμογή της Τεχνητής Σπερματέγχυσης, β) την in vivo και in vitro παραγωγή εμβρύων και γ) τη διαχείριση της αναπαραγωγής των μηρυκαστικών.
Οι εταίροι του STAR(T) BEEF
Στην επιχειρησιακή ομάδα του έργου συμμετείχαν: α) ο τομέας Αναπαραγωγής και Γενετικής Βελτίωσης του Ινστιτούτου Κτηνιατρικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, β) η Αμερικανική Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης (διευκολυντής καινοτομίας), γ) η εκτροφή παχυνόμενων των Αφών Πολιτίκου, δ) το κρεοπωλείο του Αθανάσιου Διαμέλα και ε) ο Συνεταιρισμός Φάρμες Κεντρικής Μακεδονίας – Κιβωτός.