Η μαστίτιδα των αιγοπροβάτων
Η μαστίτιδα αποτελεί ένα συχνά εμφανιζόμενο φαινόμενο πρωτίστως στην προβατοτροφία και δευτερευόντως στην αιγοτροφία. Πρόκειται για ασθένεια που μπορεί να προκαλέσει πολλαπλά προβλήματα στους κτηνοτρόφους, καθώς μπορεί να επηρεάσει σειρά από παράγοντες στους οποίους περιλαμβάνονται η αναγκαιότητα της πρόωρης σφαγής των προβατίνων και αιγών, της αντικατάστασής τους, της μειωμένης γαλακτοπαραγωγής, της υποβάθμισης της ποιότητας του γάλατος, τη μικρότερη από την κανονική αύξηση βάρους των αρνιών και εριφίων κ.ο.κ.
Οι σημαντικότεροι αιτιολογικοί παράγοντες στις μαστίτιδες δεν είναι άλλοι από τα βακτήρια Staphylococcus aureus και Pasteurella haemolytica. Μάλιστα, έχει αποδειχτεί πως ευθύνονται για το 80% των περιπτώσεων στις οποίες έχει προσδιοριστεί ο αιτιολογικός παράγοντας.
Ένας ακόμη παράγοντας που συνήθως κάνει την εμφάνισή του σε ενσταυλισμένα κοπάδια είναι ο Escherichia coli. Επιπροσθέτως, σε ορισμένες περιπτώσεις έχει καταγραφεί ο ιός της Maedi-Visna, ο οποίος με τη σειρά του είναι σε θέση να προκαλέσει σκληρυντική μαστίτιδα, καθώς επίσης και το φαινόμενο της υπογαλαξίας στα αιγοπρόβατα. Μέχρι σήμερα, η κτηνιατρική κοινότητα δεν έχει καταφέρει να προσδιορίσει με ακρίβεια εκείνους τους παράγοντες που προδιαθέτουν τις προβατίνες και τις αίγες σε μαστίτιδα. Βέβαια, έχουν αναφερθεί ορισμένοι παράγοντες εξετάζοντας επιφανειακά τρεις κύριους τομείς: Το περιβάλλον, γενετικός και ζωοτέχνες.
Συγκεκριμένα, στους περιβαλλοντικούς ξεχωρίζουν ορισμένα έντομα, (λ.χ. μύγα Hydrotoea irritans) που πιθανόν να μεταδίδουν βακτήρια λόγω του διαδοχικού παρασιτισμού σε θηλές ασθενών και υγιών ζώων. Επιπροσθέτως, η επιμόλυνση των θηλών με κόπρανα σε ενσταβλισμένα ζώα ίσως προδιαθέτει σε μόλυνση μαστικών αδένων με εντεροβακτήρια. Στα γενετικά, ενδεχομένως να υφίστανται παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των τοπικών μηχανισμών άμυνας στο μαστικό αδένα. Όσο για τους ζωοτέχνες, έχει παρατηρηθεί πως ο ενσταβλισμός ζώων σε μικρούς στάβλους, στους οποίους τα ζώα δεν έχουν τη δυνατότητα πολλών κινήσεων προδιαθέτει σε μαστίτιδα.
Επιπροσθέτως, τυχόν λανθασμένες ρυθμίσεις στις αρμεκτικές μηχανές προδιαθέτουν σε μαστίτιδα, ενώ η παράλειψη είτε η ελλιπής διαδικασία της απολύμανσης των χεριών των αρμεκτών ή των αρμεκτικών συστημάτων ενισχύει την πιθανότητα εμφάνισης μαστίτιδας. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται εκ μέρους των κτηνοτρόφων σε ότι αφορά την διατροφή των αιγοπροβάτων, καθώς η κατανάλωση μουχλιασμένων ζωοτροφών πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες εμφάνισης μαστίτιδας. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως σε πρόσφατες κλινικές μελέτες, αποδείχτηκε πως η χορήγηση σεληνίου και βιταμίνης Ε σε γαλακτοπαραγωγά ζώα, σχετιζόταν με μείωση της συχνότητας κλινικής και υποκλινικής μαστίτιδας σε γαλακτοπαραγωγά πρόβατα.
Παράλληλα, σε εκτροφές με χαμηλά επίπεδα σεληνίου και βιταμίνης Α παρατηρήθηκαν αυξημένα κρούσματα κλινικής μαστίτιδας σε σύγκριση με εκτροφές που είχαν κανονικά επίπεδα των εν λόγω ουσιών. Μια ακόμη λεπτομέρεια που πρέπει να εξεταστεί είναι τα τραύματα της θηλής τα οποία προκαλούνται από λοιμώδεις ασθένειες είτε από την δραστηριότητα της αρμεκτικής μηχανής ή ακόμη και από τα δόντια των αμνοεριφίων και μπορούν να βοηθήσουν στην εμφάνιση της μαστίτιδας.
Τύποι μαστίτιδας και χαρακτηριστικά
Στις αίγες και στις προβατίνες παρουσιάζεται η κλινική μαστίτιδα σε τρείς μορφές (υπεροξεία, οξεία και χρόνια), αλλά και η υποκλινική μαστίτιδα, στην οποία η φλεγμονή του μαστικού αδένα δεν είναι κλινικά εμφανής. Υπογραμμίζεται πως στην περίπτωση της υπεροξείας την εμφάνισή τους κάνουν μια σειρά από κλινικά συμπτώματα, όπως λ.χ. υψηλό πυρετό, ταχυκαρδία, μυϊκή αδυναμία, απώλεια της όρεξης και απουσία μηρυκασμού. Μάλιστα, η εν λόγω νόσος εμφανίζεται απότομα και έχει ταχύτατη εξέλιξη, καθώς το προσβληθέν ζώο πεθαίνει σε ελάχιστες ώρες. Στην οξεία μαστίτιδα, τα συμπτώματα είναι συγκεκριμένα και οι αλλοιώσεις εντοπίζονται στο μαστικό αδένα. Για την ακρίβεια, ο προσβεβλημένος μαστός είναι ζεστός πέραν του φυσιολογικού, σκληρός και εξοιδημένος. Όσο για το μαστικό έκκριμα αλλοιώνεται, καθώς γίνεται ορώδες, πυώδες και αιματηρό. Η χρόνια μαστίτιδα ακολουθεί την οξεία μαστίτιδα, αφού πρόκειται για σχηματισμό πυωδών αποστημάτων στο μαστικό παρέγχυμα. Σημειώνεται πως προχωρά με αργό ρυθμό, ενώ δεν υπάρχουν έντονα κλινικά συμπτώματα. Στην δε, υποκλινική μαστίτιδα δεν παρουσιάζεται κανένα κλινικό σύμπτωμα. Απλά, εμφανίζεται αύξηση των σωματικών κυττάρων στο γάλα και μείωση της γαλακτοπαραγωγής.
Υπάρχει θεραπεία;
Θα πρέπει να σημειωθεί πως η συχνή εξέταση του γάλακτος με σκοπό τον προσδιορισμό του αριθμού των σωματικών κυττάρων βοηθά στην ταχύτερη διάγνωση και θεραπεία των υποκλινικών μαστίτιδων. Δίχως άλλο, το “κλειδί” της αποτελεσματικής αντιμετώπισης της εμφάνισης μαστίτιδας στα αιγοπρόβατα βρίσκεται στην έγκαιρη διάγνωσή της. Κι αυτό, καθώς θα σας οδηγήσει στον διαχωρισμό όσων ζώων που ασθενούν προκειμένου λόγου να λάβει χώρα η θεραπεία των περιστατικών. Στοιχεία, που περιορίζουν αισθητά τη χρονική διάρκεια της μόλυνσης των μαστικών αδένων. Σήμερα η σύγχρονη κτηνιατρική χρησιμοποιεί μια σειρά από φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα προκειμένου να επιτευχθεί η ενδομαστική έκχυση αντιβιοτικών (λ.χ. οξυτετρακυκλίνη, αμπικιλλίνη, λινκομυκίνη, νεομυκίνη, προκαϊνική πενικιλλίνη, ριφαμυκίνη, ερυθρομυκίνη, πρεδνιζολόνη κ.ά.).
Μέτρα πρόληψης
Η πρόληψη της μαστίτιδας επιτυγχάνεται μέσω της εφαρμογής μιας σειράς διαχειριστικών μεθόδων. Συγκεκριμένα, η σωστή προετοιμασία των αιγοπροβάτων πριν από την διαδικασία του αρμέγματος, ελαττώνει σημαντικά το πλήθος των μικροβίων στη θηλή και το θηλαίο πόρο. Ταυτόχρονα, μειώνει τον κίνδυνο της εισόδου βακτηρίων στο μαστικό αδένα. Όσο για την κατάλληλη προετοιμασία, θεωρείται δεδομένο το πλύσιμο του μαστού και την απόρριψη των πρώτων ριπών γάλακτος των μαστικών αδένων. Θα πρέπει να ακολουθήσουν το προσεκτικό χειρωνακτικό άρμεγμα, η κατάλληλη ρύθμιση και η συντήρηση των αρμεκτικών μηχανών. Σημαντική βαρύτητα θα πρέπει να δίνεται και στην απολύμανση των θηλών έπειτα από κάθε άρμεγμα. Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία έχει αποδειχτεί πως η συγκεκριμένη διαδικασία ελαττώνει τη συχνότητα της μαστίτιδας έως και κατά 50%! Χρήσιμη θα ήταν και η συχνή αλλαγή της αχυροστρώμνης των στάβλων, ο καθαρισμός και η απολύμανση του δαπέδου των εγκαταστάσεων, η καταπολέμηση των εντόμων και η συχνή αλλαγή των βοσκοτόπων, καθώς συμβάλουν καταλυτικά στη μείωση των περιστατικών μαστίτιδας. Τέλος, η προληπτική ενδομαστική χορήγηση αντιβιοτικών στη λήξη της γαλακτικής περιόδου, βοηθά στην θεραπεία ορισμένων μορφών υποκλινικής μαστίτιδας, ενώ την ίδια στιγμή προστατεύει περαιτέρω τον μαστικό αδένα από νέες μολύνσεις κατά την ξηρή περίοδο. Π.Μ.