Χαρ. Κασίμης: το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης έχει  “προίκα” 7 δισ. ευρώ

Συνολικοί πόροι της τάξεως των 7 δισ. ευρώ αναμένεται να διατεθούν από το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2014-2020 στη χώρα μας, που κινείται γύρω από πέντε βασικούς άξονες-προτεραιότητες.

Ταυτόχρονα, σχεδιάζεται μια ευρύτατη “παλέτα” δράσεων για τα κτηνοτροφικά προϊόντα όπως το αγελαδινό γάλα, το βόειο και χοιρινό κρέας, ενώ ως “φλέγον” ζήτημα κρίνεται η επίλυση του διαρθρωτικού προβλήματος της ηλικιακής σύνθεσης του κτηνοτροφικού τομέα με την παροχή κινήτρων σε νέους αγροτικών και μη-αγροτικών περιοχών, σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων, Χαράλαμπο Κασίμη. Ακολουθεί η συνέντευξη του παραχώρησε στο Dairy News.

Dairy News| Κύριε Κασίμη, ποιοι είναι οι βασικοί άξονες αναφορικά με το νέο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης; 

Χαράλαμπος Κασίμης| Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 διαρθρώνεται γύρω από δύο αλληλένδετους όσο και συμπληρωματικούς στόχους που μπορούν να οδηγήσουν σε ένα σταδιακό μετασχηματισμό τόσο το παραγωγικό όσο και το αναπτυξιακό μοντέλο της γεωργίας, αλλά και των αγροτικών περιοχών. Συγκεκριμένα, από τη μια πλευρά αφορά στη μετάβαση της ελληνικής αγροτικής οικονομίας σε ένα ισχυρό όσο και βιώσιμο αγρό-διατροφικό μοντέλο, και από την άλλη στη συνολικότερη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών της χώρας. Η οικονομική και περιβαλλοντική αειφορία, η προώθηση της κοινωνίας της γνώσης και της καινοτομίας ως δομικό στοιχείο της επιχειρηματικότητας, η εξωστρέφεια, η αύξηση της απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές, αλλά και η κοινωνική συνοχή αποτελούν τις βασικές αρχές της αγροτικής ανάπτυξης.

Σε τι ύψος υπολογίζονται οι πόροι που θα διατίθενται  σε ετήσια βάση στην εγχώρια γεωργία;

Το Πρόγραμμα ύψους 4,7 δισ. ευρώ κοινοτικής συμμετοχής αναμένεται να κινητοποιήσει συνολικούς πόρους της τάξεως των 7 δισ. ευρώ μαζί με την εθνική και την ιδιωτική συμμετοχή! Αναφορικά δε, με τη διάρθρωσή του, κινείται γύρω από πέντε βασικές προτεραιότητες. Κατ’ αρχήν, α) την ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και της ανταγωνιστικότητας του συνόλου του αγρο-διατροφικού συστήματος με κατανομή πόρων που ξεπερνά το 16% των συνολικών πόρων του Προγράμματος. Δευτερευόντως,β)  την προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων, με κατανομή πόρων που ξεπερνά το 8% των συνολικών πόρων του ΠΑΑ 2014-2020. Ακολουθεί γ) η αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που συνδέονται με τη γεωργία και τη δασοπονία, με κατανομή πόρων που ξεπερνά το 42% των πόρων του Προγράμματος. Στη συνέχεια δ) είναι η προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων με την ταυτόχρονη στήριξη της “στροφής” προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με κατανομή πόρων που ξεπερνά το 20% του Προγράμματος. Και τέλος, ε) η προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, με κατανομή πόρων που ξεπερνά το 12% των συνολικών πόρων του ΠΑΑ.

Υπάρχει κάποια πρόνοια για τους τομείς της γαλακτοκομίας, της τυροκομίας και της κτηνοτροφίας; 

Θα πρέπει να τονίσω πως η προώθηση της κτηνοτροφίας αποτελεί μια από τις βασικές στρατηγικές επιλογές του ΥπΑΑΤ, η οποία μάλιστα αποτυπώθηκε τόσο στο σχέδιο Στρατηγικής όσο και στις δράσεις του ΠΑΑ 2014-2020, το οποίο εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 11 Δεκεμβρίου 2015. Η βελτίωση του ισοζυγίου εισαγωγών-εξαγωγών στον αγροτικό τομέα αποτελεί στρατηγικό μας στόχο, θέτοντας ως στόχο τη διατήρηση ή ακόμη και τη βελτίωση των θετικών οφελών από την αύξηση των εξαγωγών των αγρο-διατροφικών προϊόντων, καθώς επίσης και την αύξηση της παραγωγικότητας των προϊόντων που διαμορφώνουν αρνητικά το εμπορικό ισοζύγιο. Αποτέλεσμα; Να δημιουργηθεί μια σχετική εσωτερική αυτάρκεια αλλά και ενισχύοντας, με τις κατάλληλες δράσεις, τις προϋποθέσεις αντικατάστασης των εισαγόμενων προϊόντων με ανταγωνιστικότερα σε επίπεδο κόστους, ποιότητας και εμφάνισης εγχώριων. Αναφορικά με τη δεύτερη κατηγορία προϊόντων που σχετίζεται με συγκεκριμένα κτηνοτροφικά προϊόντα (λ.χ. αγελαδινό γάλα, βόειο και χοιρινό κρέας) ή προϊόντα που συνδέονται άμεσα με τη κτηνοτροφία (ζωοτροφές), το ΥπΑΑΤ θα παρέμβει με μια ευρύτατη “παλέτα” δράσεων, παρεμβαίνοντας τόσο στις κτηνοτροφικές και μεικτές αγροτικές εκμεταλλεύσεις, όσο και στην μεταποίηση των κτηνοτροφικών προϊόντων. Βασική προτεραιότητα αποτελεί η επίλυση του διαρθρωτικού προβλήματος της ηλικιακής σύνθεσης του κτηνοτροφικού τομέα με την παροχή κινήτρων -κατά προτεραιότητα- σε νέους αγροτικών και μη-αγροτικών περιοχών που θέλουν να  επιστρέψουν στην ύπαιθρο και να ασχοληθούν με την κτηνοτροφία, αλλά και την ενίσχυση της επαγγελματικής τους κατάρτισης και του συστήματος συμβουλών που θα τους υποστηρίζει.

 

Τι σκοπεύετε να κάνετε;

Έχουν σχεδιαστεί παρεμβάσεις όσον αφορά στην έμμεση μείωση του κόστους παρέχοντας κίνητρα για τυπικές και άτυπες συνεργασίες (π.χ. ομάδες και οργανώσεις παραγωγών, συνεργατικά σχήματα, επιχειρησιακές ομάδες κ.ο.κ.), καθετοποιήσεις των αμιγών κτηνοτροφικών μονάδων και μετατροπή τους σε μικτές, παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έτσι ώστε να μειωθεί το υψηλό κόστος της ενέργειας, συλλογική χρήση και επεξεργασία των αποβλήτων των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων κ.ά. Την ίδια στιγμή έχει ληφθεί μέριμνα για την ορθολογική διαχείριση βοσκοτόπων, με στόχο την αυτάρκεια σε ζωοτροφές, καθώς επίσης και δράσεις για τη διατήρηση των εγχώριων φυλών. Προτεραιότητα, επίσης, δίνεται στις καλλιέργειες που δίνουν μεγάλη δυνατότητα υποκατάστασης εισαγωγών (λόγω υψηλής τιμής εισαγωγής), όπως λ.χ. οι ζωοτροφές ή λόγω της δυνατότητας ανταγωνιστικής παραγωγής τους στην Ελλάδα (π.χ. κτηνοτροφικά ψυχανθή κ.ά.). Έχει επισημανθεί η σημασία της κτηνοτροφίας στην παραγωγή τοπικών-ποιοτικών γεωργικών προϊόντων στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, καθώς και των τοπικών φυλών ζωϊκού κεφαλαίου στην ενίσχυση του δυναμικού προσαρμογής στην αλλαγή του κλίματος και στις ασθένειες.

Υπάρχουν συγκεκριμένοι τομείς στους οποίους θα δώσει ξεχωριστό βάρος το νέο ΠΑΑ 2014-2020; 

Κοιτάξτε, έχει καταβληθεί σημαντική προσπάθεια να υπάρχει μια ισόρροπη ανάπτυξη του αγροτικού τομέα της χώρας. Θέλουμε να πιστεύουμε πως θα έχουμε αρωγούς μας τις Περιφέρειες της χώρας, στις οποίες έχει εκχωρηθεί η διαχείριση συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων του ΠΑΑ 2014-2020, προκειμένου να αντιμετωπίζονται οι όποιες ανάγκες του αγροτικού τομέα ανάλογα με τις χωρικές ιδιαιτερότητές του. Παρά ταύτα, στο Πρόγραμμα έχουν τεθεί βασικές αρχές κριτηρίων επιλογής με τα οποία ιεραρχικά στοχεύονται μια σειρά προϊόντα και τομείς. Συγκεκριμένα, πρόκειται για προϊόντα στα οποία η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα παραγωγής τους και ταυτόχρονα υπάρχει αναγνωρισιμότητα και αποδοχή τους από τις διεθνείς αγορές. Για αυτά τα προϊόντα, κρίνεται κάτι παραπάνω από επιθυμητή η αύξηση της παραγωγικότητας και η δημιουργία μια σταθερής και αναγνωρίσιμης ποιότητας και ασφάλειας των παραγόμενων προϊόντων, καθώς επίσης και η διαφοροποίηση προς νέα αγρο-διατροφικά προϊόντα, στοχευμένα ανά κατηγορία καταναλωτών, που θα απευθύνονται σε ανεπτυγμένες οικονομίες. Επιπροσθέτως, προϊόντα τα οποία εξαιτίας του γεγονότος ότι αφενός μεν λόγω της μη εγχώριας παραγωγής τους διαμορφώνουν υψηλό κόστος για τους παραγωγούς, και αφετέρου δε η χώρα έχει πρωτεύουσα θέση στην παραγωγή τους και υπάρχουν ευκαιρίες για βελτίωση της παραγόμενης ποιότητάς τους και την αύξηση της προστιθέμενης αξίας. Βαρύτητα πρέπει να δοθεί στα τοπικά προϊόντα ποιότητας, που διακρίνονται για τον μικρό όγκο παραγωγής και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, τα οποία και προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση είτε για εξαγωγή σε στοχευμένες μικρές ή εξειδικευμένες καταναλωτικές αγορές, αλλά και στα βασικά αγροτικά και αγρο-διατροφικά προϊόντα, που αποτελούν την πρώτη ύλη για ένα μεγάλο τμήμα των μεταποιητικών επιχειρήσεων του γεωργικού τομέα. Αφορά προϊόντα, τα οποία παράγονται σε μεγάλη κλίμακα, κυρίως στις πεδινές αγροτικές περιοχές και χρησιμοποιούνται και καταναλώνονται ευρέως, κυρίως στην εγχώρια βιομηχανική αγορά. Η στόχευση σε αυτά τα προϊόντα αφορά κυρίως στην εισαγωγή σύγχρονων, φιλικών προς το περιβάλλον, τεχνολογιών συμβάλλοντας στην οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Ανεξαρτήτως τομέα, όμως, βασική προτεραιότητα δίνεται στην προστασία του περιβάλλοντος και την άμβλυνση των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής, με κατανομή πόρων που ανέρχεται στο 62,25% του συνόλου της κοινοτικής κατανομής του Προγράμματος. Σημαντικό μερίδιο αναμένεται να αφιερωθεί και στην προώθηση της μεταφοράς της γνώσης και της καινοτομίας, η οποία διατρέχει όλο το Πρόγραμμα με διάθεση πόρων που θα υπερβαίνουν το 6% του συνόλου του ΠΑΑ.

Η λογική με την οποία θα διαπνέεται το νέο ΠΑΑ 2014-2020 μπορεί να χαρακτηριστεί ως εμπροσθοβαρής ή τα υπό σχεδιασμό μέτρα και δράσεις θα ακολουθήσουν μια σταδιακή όσο και ισόρροπη ροή;

Για να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται τα μέτρα του ΠΑΑ 2014-2020 θα πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή και αρκετά χρονοβόρος διαδικασία για την προετοιμασία του θεσμικού πλαισίου που θα τα διέπει και την έκδοση των σχετικών εφαρμοστικών αποφάσεων. Βεβαίως, απαιτείται και η έγκριση των κριτηρίων επιλογής των χρηματοδοτούμενων πράξεων από την Επιτροπή Παρακολούθηση του Προγράμματος, η οποία και θα συσταθεί όπως κανονιστικά προβλέπεται εντός τετραμήνου από την έγκρισή του. Κρίσιμος παράγοντας για την έγκαιρη έναρξη εφαρμογής του Προγράμματος είναι η ετοιμότητα και η διαχειριστική επάρκεια των ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης των Περιφερειών αναφορικά με τα Μέτρα που τους εκχωρούνται. Σε πρώτο βαθμό θα ξεκινήσουμε από τα μέτρα / δράσεις στα οποία υπάρχει η εμπειρία εφαρμογής τους, ενώ θα προετοιμάζονται παράλληλα και οι προκηρύξεις των νέων μέτρων για τα οποία δεν υπάρχει σχετική τεχνογνωσία και αντίστοιχη εμπειρία των υπηρεσιών. Την περίοδο 2014-2020 θα γίνει προσπάθεια για μια όσο το δυνατόν πιο ισόρροπη κατανομή των προκηρύξεων των μέτρων. Για παράδειγμα, δεν θα υπάρχει μόνο μια προκήρυξη νέων αγροτών ή σχεδίων βελτίωσης, αλλά αντίθετα εξετάζονται δύο επιθυμητά σενάρια: Να γίνονται σε εκ των προτέρων γνωστές ημερομηνίες παραπάνω από μια προκηρύξεις ενός μέτρου είτε να διατηρείται ανοικτή μια προκήρυξη και να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, λ.χ. κάθε εξάμηνο, συγκριτικές αξιολογήσεις “κύκλων” αιτήσεων χρηματοδότησης. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θεωρούμε ότι θα πετύχουμε από τη μια πλευρά να εγκριθούν και να υλοποιηθούν οι “βέλτιστες” προτάσεις και από την άλλη, να μη συγκεντρωθούν όλοι οι εν δυνάμει δικαιούχοι σε μια προκήρυξη. Το τελευταίο, θα έχει ως αποτέλεσμα να υποβάλλονται όσο το δυνατό πιο “ώριμες” προτάσεις, ενώ η αξιολόγηση και ένταξη των δικαιούχων να γίνεται έγκαιρα από τις ίδιες τις υπηρεσίες.

 

Αναφορικά με το αμέσως προηγούμενο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013, υπάρχει απώλεια πόρων; Εάν ναι, σε τι ύψος; 

Το έτος 2015 ήταν το τελευταίο έτος εφαρμογής για το ΠΑΑ 2007-2013 και το πλέον απαιτητικό από το σύνολο των ετών εφαρμογής του Προγράμματος, σε όρους απορρόφησης και υλοποίησης. Κι αυτό, δεδομένης της υστέρησης σε απορρόφηση από τα προηγούμενα έτη εφαρμογής, αλλά και των ιδιαίτερα δυσμενών δημοσιοοικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Εντός του περασμένου έτους καταβλήθηκαν συντονισμένες και εντατικές προσπάθειες αφενός για να βελτιωθεί η απορρόφηση των πόρων και αφετέρου να εξασφαλιστεί η ομαλή συνέχιση των έργων με συγχρηματοδοτούμενους πόρους στην επόμενη προγραμματική περίοδο ώστε να μην επιβαρυνθούν εθνικοί πόροι οι οποίοι δεν περισσεύουν. Και οι δύο αυτοί στόχοι μπορούμε να πούμε ότι επετεύχθησαν στο μέγιστο δυνατό βαθμό, δεδομένου μάλιστα ότι παρά τις έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χορηγήθηκε χρονική παράταση στο Πρόγραμμα. Η απορρόφηση για το 2015 ξεπέρασε κάθε προηγούμενο έτος εφαρμογής με πληρωμές σε Δημόσια Δαπάνη της τάξεως των 780 εκατ. ευρώ και σε Κοινοτική Συμμετοχή 720 εκατ. ευρώ, με εξάντληση των χρηματοδοτικών δυνατοτήτων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Η απώλεια πόρων οφείλεται κύρια στην μη αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, οι οποίοι επιστράφηκαν, καθώς και στην μη επίτευξη ετήσιων στόχων προηγούμενων ετών. Ταυτόχρονα, εξασφαλίστηκε η μεταφορά ως ανειλημμένες υποχρεώσεις όλων των ιδιωτικών επενδύσεων και δημοσίων έργων ύψους 900 εκατ. ευρώ, τα οποία δεν ολοκληρώθηκαν εντός της περιόδου επιλεξιμότητας του ΠΑΑ 2007-2013. Έτσι, δεν επιβαρύνθηκε ο Κρατικός Προϋπολογισμός και η αντίστοιχη  ομαλή μετάβαση στη νέα Προγραμματική Περίοδο.

Ποια η δυναμική και η δυναμική αξιοποίησης των LEADER από την χώρα μας; Προετοιμάζετε εξειδικευμένες δράσεις και προσκλήσεις;

Σε αυτή την προγραμματική περίοδο η προσέγγιση LEADER αποκτά τη μεγαλύτερη δυνατή ευελιξία τόσο σε ότι αφορά στην επιλογή των περιοχών, όσο και στην επιλογή δράσεων που θα αποτελέσουν τα μέσα εφαρμογής των επιλεγμένων Στρατηγικών Τοπικής Ανάπτυξης. Για αυτό το λόγο διευρύνεται ο ορισμός των περιοχών LEADER σε όλες τις αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του νομού Θεσσαλονίκης, αλλά και Δήμων και Νήσων του Νομού Αττικής. Η Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (CLLD), βασισμένη στην προσέγγιση LEADER, αποτελεί μια μέθοδο σχεδιασμού και υλοποίησης τοπικών ολοκληρωμένων αναπτυξιακών στρατηγικών, που έχει και τη συμμετοχή των εταίρων σε τοπικό επίπεδο. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται η κοινωνία των πολιτών, οι τοπικοί οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς κ.ά., προκειμένου να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά οι οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγροτικές περιοχές. Αποτελεί δε, ένα ιδιαίτερα ισχυρό εργαλείο, ειδικά σε περιόδους κρίσης, που δείχνει ότι οι τοπικές κοινότητες μπορούν να πραγματοποιήσουν σταθερά βήματα προς πιο αποτελεσματικές μορφές οικονομικής, βιώσιμης και δίχως αποκλεισμούς ανάπτυξης, να καινοτομήσουν προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα των αγροτικών περιοχών της χώρας, αλλά και να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή στις αγροτικές περιοχές. Σκοπός του; Να ενισχυθούν νέες και πιο καινοτόμες πρωτοβουλίες και δράσεις με βάση τα καινούργια αναπτυξιακά δεδομένα και εργαλεία, όπως λ.χ. η τάση επιστροφής των νέων στην ύπαιθρο, κοινωνικές πρωτοβουλίες, η ενίσχυση βραχέων αλυσίδων και εναλλακτικών καναλιών διάθεσης αγροτικών προϊόντων, η διασύνδεση του αγροτικού τομέα με τον πολιτισμό, τον τουρισμό και το περιβάλλον, αλλά και η αξιοποίηση σχετικών συνεργιών που θα οδηγήσουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας των αγροτικών περιοχών. Στο νέο LEADER παρέχεται η δυνατότητα να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών με ολοκληρωμένο και πολυτομεακό και πολυταμειακό χαρακτήρα, λαμβάνοντας υπόψη τις αναπτυξιακές πολιτικές της χώρας αλλά και των Περιφερειών συνδυάζοντας δράσεις και από τα υπόλοιπα Επενδυτικά και Διαρθρωτικά Ταμεία (ΕΤΘΑ, ΕΚΤ και ΕΤΠΑ).

 

Ποιο είναι το παρόν και το μέλλον του νέου Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας; 

Το ΤΑΕ της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου μπορεί να μην έχει καταργηθεί, ωστόσο την ίδια στιγμή δεν έχουν ακόμα καθοριστεί οι άξονες γύρω από τους οποίους θα κινηθεί κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία των χρηματοδοτικών εργαλείων θα ανατεθεί σχετική ex ante μελέτη, η οποία θα αναδείξει το εκτιμώμενο επίπεδο και το πεδίο των δημόσιων επενδυτικών αναγκών. Σημειώνεται ότι τουλάχιστον 3% των συνολικών πόρων του ΠΑΑ (περίπου 142 εκατομμύρια ευρώ) μπορεί να διατεθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Όσο για τα μέτρα στα οποία αναμένεται να αξιοποιηθεί η χρήση χρηματοδοτικών εργαλείων, δεν είναι άλλα από τα επενδυτικά μέτρα (λ.χ. σχέδια βελτίωσης, επενδύσεις στη μεταποίηση γεωργικών και δασικών προϊόντων). Επιπροσθέτως, η εφαρμογή των ενισχύσεων εκκίνησης νέων γεωργών, μη-γεωργικών δραστηριοτήτων σε αγροτικές περιοχές και μικρών γεωργικών εκμεταλλεύσεων μπορεί να γίνει σε συνδυασμό και με επιδότηση επιτοκίου.

Σε πλείστες περιπτώσεις, έχει τονιστεί η αναγκαιότητα μετακίνησης προς και υιοθέτησης ενός νέου ή διαφορετικού παραγωγικού μοντέλου. Ποια είναι η θέση σας επ’ αυτού και σε ότι αφορά τον τομέα της ευρύτερης αγροτικής παραγωγής;

Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η προσπάθεια να στραφεί η ελληνική γεωργία μακριά από το κυρίαρχο, μέχρι σήμερα, παραγωγικό πρότυπο της παραγωγής βασικών ομοειδών προϊόντων, όπως λ.χ. τα δημητριακά, ο καπνός, το βαμβάκι κ.ά. Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία η αγορά τους χαρακτηρίζεται από ενιαίες τιμές και στα οποία δύσκολα θα γίνουμε ανταγωνιστικοί. Για αυτό και προτείνω να στραφούμε ως χώρα προς την ανάπτυξη προϊόντων ποιότητας τα οποία διαθέτουν ειδικά χαρακτηριστικά, όπως είναι αυτά της ονομασίας προέλευσης, γεωγραφικής ένδειξης, βιολογικά, δίκαιου εμπορίου και τοπικής ταυτότητας. Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα παραγωγικό πρότυπο που ταιριάζει περισσότερο στις γεωμορφολογικές συνθήκες της Ελλάδος και μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερες τιμές. Στο πρώτο πρότυπο, το μέχρι πρόσφατα συνδεδεμένο με τις ενιαίες τιμές και τις επιδοτήσεις, πρέπει να λυθούν προβλήματα μεγέθους εκμετάλλευσης, αποδόσεων και κόστους παραγωγής για την επίτευξη της ζητούμενης ανταγωνιστικότητας. Στο δεύτερο, το συνδεδεμένο με την ποιότητα, την ταυτότητα και τις καλύτερες τιμές, πρέπει να δοθεί  πολύ περισσότερο βάρος στην πιστοποίηση και στην απόκτηση μεγαλύτερου μεριδίου των (ποιοτικών) διεθνών αγορών στις οποίες και στοχεύουμε. Ασφαλώς και τα δυο μοντέλα μπορούν να συνυπάρξουν στις διαφορετικές περιφέρειες της χώρας, με διαφορετικές ωστόσο επιδόσεις και άλλου είδους στόχευση.

Δημοσιεύτηκε στο 2ο τεύχος του Dairy News, Μάρτιος 2016. Φωτογραφίες; Χαρ. Κασίμη (αρχείο): Θανάσης Αντωνίου.