Αποστολή Dairy News: Η Άνδρος της παραγωγής & της ποιότητας

Επισκεφτήκαμε το Κυκλαδίτικο νησί και συνομιλήσαμε με τοπικούς παραγωγούς.

Το Dairy News βρέθηκε στην Άνδρο, συνάντησε  κτηνοτρόφους, συνομίλησε με παραγωγούς, επισκέφτηκε ένα από τα τυροκομεία που νησιού και καταστήματα διακίνησης γαλακτοκομικών/ τυροκομικών προϊόντων, γνώρισε ερασιτέχνες τυροκόμους – που συνεχίζουν την Ανδρειώτικη παράδοση με αποκλειστικά οικοτεχνικό προσανατολισμό- γεύτηκε εξαιρετικά τυριά  και καταγράφει την ευοίωνη πραγματικότητα που διαμορφώνεται το τελευταίο διάστημα.
Αποστολή/φωτογραφίες: Θανάσης Αντωνίου. Στατιστικά στοιχεία: ΕΛΓΟ-Δήμητρα.

 

Η Άνδρος φημίζεται για τη ναυτιλία της καθώς υπήρξαν στιγμές στη μακραίωνη ιστορία της που το βορειότερο νησί των Κυκλάδων ήταν μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές δυνάμεις της χώρας με εντυπωσιακό αριθμό πλοίων. Η κτηνοτροφία και, κατ’ επέκταση η παραγωγή γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων, δεν ήταν ποτέ μια δραστηριότητα για την οποία το νησί θα μπορούσε να καυχηθεί στον επισκέπτη του. Μάλιστα τη δεκαετία του 1990, η γαλακτοπαραγωγή κινδύνεψε να αφανιστεί εντελώς από το νησί καθώς όλη η κτηνοτροφία είχε στραφεί προς την κρεατοπαραγωγή.

Πρωτογενής παραγωγή

Σήμερα, η Άνδρος διαθέτει μια αξιοπρόσεκτη κτηνοτροφία η οποία περιλαμβάνει σχεδόν 500 αγελάδες και έναν μεγάλο αριθμό αιγοπροβάτων τα οποία κατά ορισμένες εκτιμήσεις ανέρχεται σε 20.000 ζώα. Το ζήτημα όμως είναι ότι ειδικά η αιγοπροβατοτροφία της Άνδρου είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό – σχεδόν αποκλειστικά κατά κάποιους-  προσανατολισμένη στην παραγωγή κρέατος για τις ανάγκες της διατροφής των ντόπιων και της ανθηρής τουριστικής οικονομίας.

Στην Κάτω Παλαιόπολη, την αρχαία πρωτεύουσα του νησιού που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με το βυθισμένο λιμάνι της, το Dairy News συνάντησε τον (εκτός των άλλων) κτηνοτρόφο Βασίλη Χαλά ο οποίος έχει μερικά πρόβατα χιώτικης φυλής όπως και αρκετοί άλλοι συντοπίτες του, τα οποία προορίζονται για κρέας. Ο συνομιλητής μας ήταν αρκετά προβληματισμένος με το παρόν και το μέλλον της πρωτογενούς παραγωγής στην Άνδρο.

«Δεν πιστεύω ότι το νησί θα πρωταγωνιστήσει κάποια στιγμή στην γαλακτοπαραγωγό αιγοπροβατοτροφία διότι οι φυλές που εκτρέφονται εδώ δεν είναι γαλακτοπαραγωγικές ενώ υπάρχει πρόβλημα και με την πιστοποίηση της φέτας. Όπως ξέρετε δεν έχουμε πάρει εμείς το ΠΟΠ, έτσι δεν μπορούμε να πουλήσουμε το τυρί μας ως φέτα, ακόμα κι αν φτιάξουμε λευκό τυρί από αιγοπρόβειο γάλα» μας είπε.

Το κτίριο του Αγροτικού Συνεταιρισμού στο Κόρθι Άνδρου, απ΄ όπου οι κτηνοτρόφοι προμηθεύονται ζωοτροφές.

 

Κτηνοτροφία

Όπως μας επεσήμανε ο Βασίλης Χαλάς, αρκετές μάλιστα φορές κατά τη συνομιλία μας, η Άνδρος δεν είναι το νησί που θα μπορούσε να ζήσει ένα κτηνοτρόφο, γι’ αυτό το λόγο η εκτροφή ζώων είναι μια μόνο από τις δραστηριότητες των ντόπιων οι οποίοι αναγκάζονται να εργαστούν και στον τουρισμό τους καλοκαιρινούς μήνες για να συμπληρώσουν το πενιχρό εισόδημα που τους αφήνει η αγροτική (ελιές, κηπευτικά, ξηροί καρποί κ.ά.) και κτηνοτροφική απασχόληση.

Ο κ. Χαλάς μας επεσήμανε κι ένα άλλο ζήτημα που φαίνεται να απασχολεί τους Ανδρειώτες παραγωγούς κι έχει να κάνει με την απουσία ελεύθερων βοσκήσιμων εκτάσεων για τα ζώα τους· οι εκτροφείς αναγκάζονται να νοικιάζουν βοσκοτόπια από συντοπίτες τους ενώ επιπλέον έξοδο είναι και η κατανάλωση ζωοτροφών που, ως γνωστόν, είναι πολύ ακριβότερες στα νησιά σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα.

Όσο για τον έλεγχο της παραγωγής και την κτηνιατρική υποστήριξη, στην Άνδρο οι παραγωγοί ακούγονται ικανοποιημένοι από την παρουσία κτηνιάτρων στο νησί οι οποίοι πράγματι προσπαθούν για το καλύτερο. Είναι ενημερωμένοι, προσέχουν περισσότερο πλέον τα ζώα, κάνουν αιμοληψίες και σπερματεγχύσεις και πραγματοποιούν προληπτικούς ελέγχους, χωρίς να υπάρχει πρόβλημα προς το παρόν.

Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Γυναικών Μπατσίου- Άνδρου ‘Η Αρχόντισσα Του Αιγαίου’ διαθέτει προϊόντα των τοπικών τυροκομείων.

 

Τυροκομία

Τα στοιχεία στον συγκεντρωτικό πίνακα παραγόμενων γαλακτοκομικών προϊόντων στο  νησί της Άνδρου σύμφωνα με τις δηλώσεις των Ισοζυγίων Γάλακτος τα οποία μας διέθεσε ο ΕΛΓΟ- Δήμητρα από τη Θεσσαλονίκη (δείτε τα στο τέλος του κειμένου), δείχνουν άνοδο της τυροκομικής παραγωγής τα τελευταία χρόνια και μια σχετική σταθεροποίηση της παραγωγής γύρω στα 50.000 κιλά ετησίως, ενώ μια σχετική αύξηση παρατηρείται και στην ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος, κυρίως λόγω του συνεχούς εκσυγχρονισμού των μονάδων εκτροφής.

Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στην Άνδρο τέσσερα συντεταγμένα, πιστοποιημένα τυροκομεία που μπορούν κι εμπορεύονται τα προϊόντα τους. Το τυροκομείο του Νίκου Ασούτη στο Κόρθι κυκλοφορεί τα προϊόντα του υπό την επωνυμία ‘Τυροκομικά  Άνδρου’, το τυροκομείο της Σταυρούλας Λούβαρη επίσης στο Κόρθι με τα ‘Προϊόντα Γάλακτος Κορθίου Άνδρου’ και τις ‘Παραδοσιακές Γεύσεις της Ιωάννας’, το  τυροκομείο της Οικογένειας Κολίτσα στο Απρόβατο που κυκλοφορεί τα προϊόντα του με την επωνυμία ‘Τυροκομείο Απροβάτου Άνδρου’ και το τυροκομείο των Δημήτρη και Δήμητρας Κωνσταντή στο Γαύδιο που μόλις ξεκίνησε και κυκλοφορεί τα προϊόντα του με την επωνυμία ‘Τυροκομείο Κωνσταντή’.

Παραγωγός: Βαγγέλης Κολίτσας, Μπατσί & Απρόβατο

Κτηνοτρόφος, κρεοπώλης, τυροκόμος κι ενίοτε και ταβερνιάρης, ο Βαγγέλης Κολίτσας είναι η δεύτερη γενιά της Φάρμα Κολίτσα, μιας κτηνοτροφικής μονάδας στις πλαγιές του όρους Πετάλου, πάνω από το χωριό Απρόβατο, λίγο έξω από το Μπατσί. Το Dairy News επισκέφτηκε το κρεοπωλείο της οικογένειας στο Μπατσί, εκεί όπου καθημερινά ο Βαγγέλης Κολίτσας κι ο πατέρας του Αντώνης, εξυπηρετούν τους πελάτες τους: ντόπιους, Έλληνες και ξένους τουρίστες.

Τα τυροκομικά προϊόντα της οικογένειας Κολίτσα, τα οποία παράγονται αποκλειστικά με το γάλα που παράγει η δική τους φάρμα,  διακινούνται εξολοκλήρου εντός του νησιού, ενώ μεγάλο κομμάτι της παραγωγής καταναλώνεται στο εστιατόριο της οικογένειας, το ‘Μπαλκόνι Του Αιγαίου’,  ένα από τα πιο ξακουστά farm to table εστιατόρια των Κυκλάδων, την επίβλεψη του οποίου έχει η μητέρα της οικογένειας.

Το ρωτάμε για την κατάσταση της τυροκομίας στην Άνδρο και μας απαντάει με τον …κλασικό τρόπο που απαντούν οι καθημερινοί μαχητές της αγροτικής ζωής: «Αν έχεις όρεξη για δουλειά, η τυροκομία θα πάει καλά κι αυτό ισχύει ότι δουλειά κι αν κάνεις… Παλεύουμε.».

Η μονάδα διαθέτει αυτή τη στιγμή 100 αγελάδες, διαθέτει επίσης αιγοπρόβατα, χοίρους, πουλερικά κ.λπ. ενώ διαθέτει και πιστοποιημένη τυροκομική μονάδα η οποία μπορεί, εφόσον το επιθυμεί, να εξάγει προϊόντα της στο εξωτερικό. Το γάλα της μονάδας ελέγχεται δύο φορές την εβδομάδα από τις αρχές, ενώ κατά την παραγωγή εφαρμόζονται σύγχρονα συστήματα διασφάλισης ποιότητας κι ελέγχου της ασφάλειας (ISO και HACCP).

Ο Βαγγέλης Κολίτσας στο κρεοπωλείο του στο Μπατσί της Άνδρου.

 

Παραγωγός: Δήμητρα Κωνσταντή, Γαύριο

Η Δήμητρα Κωνσταντή με το σύζυγό της Δημήτρη Κωνσταντή, λειτουργούν εδώ και περίπου ένα χρόνο μια νέα τυροκομική μονάδα λίγο έξω από το λιμάνι της Άνδρου, το Γαύριο, ως συνέχεια της εκτροφής ζωών με την οποία ασχολούνται εδώ και χρόνια.

Το καλοκαίρι του 2019 κυκλοφόρησε το πρώτο προϊόν του τυροκομείο τους, το Μαλακό Τυρί Άνδρου και το νεαρό ζευγάρι βάζει πλώρη για το ταξίδι του στο πέλαγος της γαλακτοκομίας και της τυροκομίας, αλλά και της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το Dairy News που συζήτησε με τη νεαρή τυροκόμο τους εύχεται κάθε επιτυχία. Ας δούμε τις μας είπε.

« Δεν προερχόμαστε επαγγελματικά από τον αγροτοκτηνοτροφικό κάδο αν και πάντα είχαμε σχέση με την παραγωγή. Ο σύζυγός μου ήταν ηλεκτρολόγος κι εγώ εργαζόμουν σε εμπορικό κατάστημα. Πήραμε δυο αγελάδες για να έχουν τα παιδιά φρέσκο γάλα, στη συνέχεια όμως αποφασίσαμε κι οι δυο μας να ασχοληθούμε περισσότερο, ειδικά από τη στιγμή που υπήρχαν οι προϋποθέσεις: είχαμε τους χώρους, είχαμε κάποιο ελεύθερο χρόνο κ.λπ. Παράλληλα βλέπαμε κι ακούγαμε ότι στο εμπόριο κυκλοφορούν τρόφιμα με πολλά συντηρητικά, πολύ επεξεργασμένα. Εμείς θέλαμε κάτι διαφορετικό. Χρησιμοποιούμε αποκλειστικά γάλα που παράγεται από εμάς. Θέλουμε να ρίξουμε το βάρος στην ποιότητα κι όχι στην ποσότητα. Θέλουμε ο κόσμος να τρώει άφοβα τα προϊόντα μας, όπως τα τρώνε τα παιδιά μας».

»Ασχολούμαστε πλέον με την εκτροφή ζώων στη φάρμα μας – εκτρέφουμε αγελάδες- κι έχουμε στη διάθεσή μας την πρώτη ύλη, το φρέσκο γάλα. Η φάρμα διαθέτει 30 αγελάδες και παράγουμε αυτή τη στιγμή περίπου 80 κιλά γάλα τη μέρα.  Είπαμε λοιπόν να αξιοποιήσουμε την ποσότητα αυτή  κι έτσι φέτος βγάλαμε την άδεια για τυροκομείο. Αυτή τη στιγμή φτιάχνουμε μόνο μαλακό τυρί το οποίο δώσαμε σε ιδιώτες, σε εστιατόρια, σε μικρά καταστήματα λιανικής και σε κάποιες ξενοδοχειακές μονάδες. Όταν τελειώσει η κατασκευή του τυροκομείου και οι χώροι ωρίμανσης, θα ξεκινήσουμε να παράγουμε κι άλλα προϊόντα. Θέλουμε του χρόνου να βγάλουμε γραβιέρα, ‘χλωριές’- ένα χλωρό τυρί σαν τον ανθότυρο, κρέμες, ρυζόγαλο, γιαούρτι κ.ά.

»Υπάρχουν τυροκομεία στην Άνδρο που πάνε πολύ καλά και υπάρχει ζήτηση για τα προϊόντα που παράγονται στο νησί. Πιστεύω ότι η κατάσταση αυτή θα συνεχίσει και στο μέλλον. Μέχρι κάποιου σημείου υπάρχει βοήθεια από το κράτος- ίσως θα μπορούσε να δοθεί μια επιπλέον βοήθεια. Να μπορέσουν να μπουν κι άλλη άνθρωποι την πρωτογενή παραγωγή και τη μεταποίηση, να βγουν κι άλλα προϊόντα στην αγορά. Από τη στιγμή βέβαια που υπάρχει θέληση από κάποιους ανθρώπους να προσπαθήσουν».

ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΗ & ΤΥΡΟΚΟΜΙΚΗ ΑΝΘΗΣΗ ΑΝΔΡΟΥ

Τουρισμός

Η τουριστική ανάπτυξη του νησιού την τελευταία δεκαετία έχει προκαλέσει αλυσιδωτή ανάπτυξη στη γαστρονομία και την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων για τη μαζική εστίαση και τη μικρή λιανική εντός νησιού.

Εκπαίδευση

Οι νεώτεροι εκπαιδεύονται και προσεγγίζουν την παραγωγή από μια σύγχρονη θέση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ν. Ασούτης, δεύτερη γενιά τυροκόμος και απόφοιτος της Γαλακτοκομικής Σχολής Ιωαννίνων.

Νομοθεσία & Χρηματοδοτήσεις

Η νομοθεσία για την οικοτεχνία και την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και οι χρηματοδοτήσεις επέτρεψαν σε νέους ανθρώπους να επενδύσουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το νέο Τυροκομείο Κωνσταντή.

Προβολή & προώθηση

Οι προωθητικές ενέργειες της Περιφέρειας (π.χ. η συμμετοχή σε εκθέσεις) και οι πρωτοβουλίες όπως το Aegean Cuisine για την τόνωση της γαστρονομίας, ενισχύουν τα τοπικά προϊόντα.
Το τυροκομείο της οικογένειας Ασούτη στον Όρμο Κορθίου, στην Άνδρο. Σύγχρονη μονάδα παραγωγής ποιοτικών προϊόντων με δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης.

 

 

Παραγόμενα γαλακτοκομικά προϊόντα στην Άνδρο, σύμφωνα με τις δηλώσεις των Ισοζυγίων Γάλακτος. Στοιχεία ΕΛΓΟ- Δήμητρα.
α/α Παραγόμενα Προϊόντα /Έτος 2014 2015 2016 2017 2018
1 ΤΥΡΙΑ ΜΑΛΑΚΑ 10.670 21.537 31.816 32.330 28.955
2 ΤΥΡΙΑ ΣΚΛΗΡΑ-ΗΜΙΣΚΛΗΡΑ 15.517 13.575 9.594 7.416 8.817
3 ΤΥΡΙΑ ΤΥΡΟΓΑΛΑΚΤΟΣ 2.707 3.695 3.275 3.205 3.706
4 ΓΙΑΟΥΡΤΙ ΑΠΛΟ ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ 4.285 3.690 4.500 4.500 7.200
5 ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΠΙΔΟΡΠΙΑ 1.393 1.044 2.276 1.615 1.641
34.573 43.541 51.461 49.065 50.319

 

ΑΓΕΛΑΔΙΝΟ

ΓΙΔΙΝΟ

ΕΤΟΣ ΕΠΑΡΧΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΞΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΑΞΙΑ
2016 ΑΝΔΡΟΥ 17 366.451 0,47 6 6.638 0,80
2017 ΑΝΔΡΟΥ 18 332.757 0,47 7 11.204 0,80
2018 ΑΝΔΡΟΥ 16 342.842 0,46 4 4.016 0,80
2019 ΑΝΔΡΟΥ 12 162.038 0,46 0 0 0,00

 

ΤΟ ΜΑΛΑΚΟ ΤΥΡΙ ΑΝΔΡΟΥ ΕΧΕΙ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΥΣΗ.Δεν έχει αποκτήσει μια ‘ταυτότητα’ όπως το Βολάκι, κάτι που σημαίνει ότι ο οποιοσδήποτε μπορεί να φτιάξει το συγκεκριμένο τυρί σε διάφορες μάλιστα παραλλαγές. Για την παραγωγή του το γάλα θερμαίνεται και πήζει και πριν στραγγίσει τελείως μεταφέρεται στο ψυγείο έτσι ώστε να διατηρήσει την υγρασία του. Δεν είναι αλμυρό διότι βγαίνει γρήγορα – μέσα σε τρεις μήνες- στην κατανάλωση. Τα ακριβότερα τυριά είναι το πικάντικο Τυρί της Μπουρνιάς, τυρί ετήσιας παλαίωσης το οποίο θυμίζει κάπως την κοπανιστή (χρησιμοποιείται για επάλειψη και σαλάτα, αλλά και σε κρεατικά) και η Παλαιωμένη Γραβιέρα. Ο Νίκος Ασούτης πατώντας στην οικογενειακή παράδοση και τις γεύσεις που του κληροδότησε η γιαγιά του φτιάχνει σήμερα και μερικά τυριά που δεν προέρχονται από την Ανδρειώτικη παράδοση όπως το Μαραθοτύρι, και το Μαλακό Τυρί με Μαστίχα και Σουμάκ.

Το διάσημο Μαλακό Τυρί Άνδρου. Στη φωτογραφία το προϊόν του Τυροκομείου Λούβαρη.
You might also like