Ελληνική αγορά αυγών: Ταυτότητα, ποιότητα και τιμή- Μέρος Α’

Μια πρωτοφανή πανδημία που άλλαξε τις ζωές μας μέσα σε ελάχιστες ημέρες, μια Διεπαγγελματική Οργάνωση που επιθυμεί να ‘βάλει τάξη’ στα κακώς κείμενα της ελληνικής παραγωγής- εμπορίας, δυο –τρεις παγκόσμιες τάσεις που έχουν άμεσο αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε και καταναλώνουμε την τροφή μας αλλά και μια παγκόσμια καμπάνια για την ηθική απέναντι στην εκτροφή των παραγωγικών ζώων, συνθέτουν το πυκνό σκηνικό μέσα στο οποίο κινείται η ελληνική πτηνοτροφία και, ειδικότερα η παραγωγή αυγών.

Ρεπορτάζ, συνεντεύξεις: Θανάσης Αντωνίου. Έρευνες & στοιχεία: ΕΔΟΚ, ΥπΑΑΤ- Γενική Διεύθυνση Γεωργίας, Δ/νση Συστημάτων Εκτροφής Ζώων.  Φωτογραφίες: ΥπΑΑΤ, αρχείο Dairy News, αρχεία εταιρειών.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ Β’ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

 

Η γενική εικόνα που αποκομίσαμε συζητώντας με ανθρώπους της αγοράς είναι ότι ο κλάδος του αυγού στην Ελλάδα δείχνει να τα πηγαίνει καλύτερα σε σχέση με άλλα τρόφιμα. Αν και οι απώλειες στην εστίαση είναι σημαντικές, η οικιακή κατανάλωση έχει αυξηθεί, όπως άλλωστε αποδεικνύουν τα στοιχεία για το δίμηνο Απριλίου- Μαΐου 2020.

Η πτηνοτροφία έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έναντι των άλλων κλάδων ζωικής παραγωγής, όπως ταχεία αναπαραγωγή, ικανότητα προσαρμογής σε τεχνικές συνθήκες εκτροφής και άμεση υιοθέτηση των αποτελεσμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας στους τομείς της γενετικής, διατροφής και υγιεινής. Παράλληλα στην αγορά εμφανίζονται πλέον διάφορες ποιότητες αυγών ανάλογα τον τρόπο εκτροφής, ενώ ολοένα και πιο συχνά εμφανίζονται νέα προϊόντα όπως συμπυκνωμένοι κρόκοι ή ασπράδια αυτών καθώς και ολόκληρα συμπυκνωμένα αυγά σε συσκευασίες Pure Pak. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εταιρεία Ηπειρώτικα Αυγά της Πτηνοτροφικής Ιωαννίνων Α.Ε. τυποποιεί κι εμπορεύεται 18 κατηγορίες αυγών!

Συζητώντας στελέχη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που παρακολουθούν τον κλάδο της αυγοπαραγωγής στην Ελλάδα, διαπιστώνουμε ότι και σε αυτή την παραγωγική δραστηριότητα υπάρχει μεγάλος όγκος νομοθεσίας η οποία πρέπει να τηρείται από τους παραγωγούς, στοιχείο θετικό αν και μερικές φορές η κατάσταση γίνεται περίπλοκη. «Γενικά μιλώντας θα λέγαμε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση για την απλοποίηση της νομοθεσίας προκειμένου να δίνεται πιο γρήγορα η δυνατότητα σε περισσότερους νέους να ασχοληθούν στην πτηνοτροφία» μας είπε στέλεχος του ΥπΑΑΤ, διευκρινίζοντας ότι «η ενασχόληση με την πτηνοτροφία δεν είναι κάτι πολύ δύσκολο, δεν κάτι δηλαδή για το οποίο χρειάζεται απαραίτητα τη βοήθεια κάποιου ‘ειδικού’ για να ξεκινήσει μια μονάδα, ενώ πολλά πράγματα γίνονται μέσω διαδικτύου».

Δομή του κλάδου

Σύμφωνα με στοιχεία της Δ/νσης Αγροτικής Στατιστικής & Τεκμηρίωσης του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων τα παραγόμενα στην Ελλάδα αυγά για ανθρώπινη κατανάλωση καλύπτουν σε ποσοστό περίπου 88,3% τη ζήτηση σε εθνικό επίπεδο.

Η ετήσια παραγωγή αυγών για κατανάλωση το 2018 εκτιμάται ότι ανήλθε περίπου στα 1.717 εκατ.  αυγά, εκ των οποίων το 76% δηλαδή περίπου 1.305 εκατ. αυγά υπολογίζεται ότι προέρχεται από συστηματικές μονάδες εκτροφής και το υπόλοιπο από τη χωρική πτηνοτροφία. Η παραγωγή αυγών συστηματικής εκτροφής πραγματοποιείται από περίπου 649 επιχειρήσεις κατανεμημένες σχεδόν σε όλη τη χώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι 13 μόλις από αυτές παράγουν περίπου το 41% των συνολικά παραγομένων αυγών στην Ελλάδα.

Σε ό,τι αφορά τους τρόπους εκτροφής των ορνίθων βάση στοιχείων του 2017 το 37,3% περίπου των επιχειρήσεων ακολουθούν το συμβατικό σύστημα εκτροφής (σε κλωβοστοιχίες) ενώ το υπόλοιπο 62,7% τα εναλλακτικά συστήματα (28,1% ως αχυρώνες, 30,9% ως ελευθέρας βοσκής και 3,7% ως βιολογικά). Σε ό,τι αφορά στους εκτρεφόμενους πληθυσμούς, από το σύνολο των περίπου 4,5 εκ. ορνίθων αυγοπαραγωγής που διατηρούνται, το 81% εκτρέφονται σε κλωβοστοιχίες και μόλις το 19 % περίπου στα υπόλοιπα συστήματα εκτροφής (11% ως αχυρώνες, 5% ως ελευθέρας βοσκής και 3% ως βιολογικά).

Διεπαγγελματική Οργάνωση Αυγού

Η χώρα μας απέκτησε Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αυγού μόλις τον Αύγουστο του 2020, ύστερα; από άκαρπες προσπάθειες χρόνων όπως συνέβη άλλωστε και σε άλλα κορυφαία ελληνικά αγροδιατροφικά προϊόντα (φέτα, ελιές κ.ά). Για να επιτεχθεί κάτι τέτοιο χρειάστηκε να καταλήξουν σε συμφωνία εκπρόσωποι της πρωτογενούς παραγωγής, της μεταποίησης και της εμπορίας. Στο πρώτο – προσωρινό – Διοικητικό Συμβούλιο της Διεπαγγελματικής μετέχουν ο Ιωάννης Βλαχάκης ως Πρόεδρος, ο Παναγιώτης Φραγκούλης ως Αντιπρόεδρος, ο Νικόλαος Σταμέλος ως Γενικός Γραμματέας, ο  Νικόλαος Κόμπουλης ως Ταμίας και ως μέλη οι Νικόλαος Σκούρτης, Πέτρος Πετρόπουλος και Δημήτρης Μίσσας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία τους, η νεοσύστατη Εθνική Διεπαγγελματική καλύπτει πάνω από το 80% της μεταποίησης, το 50% της εμπορίας και το 30% της παραγωγής στη χώρα μας, καλύπτοντας και με το παραπάνω το (μάλλον υπερβολικά χαμηλό) ελάχιστο όριο του 15%, που θέτει το ισχύον νομικό πλαίσιο. Στις πρώτες δηλώσεις του, ο  Ιωάννης Βλαχάκης, ο οποίος εκτελεί χρέη  προέδρου του προσωρινού ΔΣ της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αυγού ανέφερε σχετικά: «Μέσα από τη Διεπαγγελματική, που ξεκινάει  την πορεία της και με την άψογη συνεργασία με την ηγεσία του ΥπΑΑΤ, πιστεύουμε ότι θα καταφέρουμε να πάμε τον κλάδο εκεί που του αξίζει  με έναν υγιή ανταγωνισμό, με την αντιμετώπιση των ελληνοποιήσεων  και με την αναγκαία ώθηση στην αυγοπαραγωγή, η οποία έχει  πολλές δυνατότητες».

 

 

Ισοζύγιο αυγών

Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των συνεχόμενων κρουσμάτων ελληνοποίησης εισαγόμενων αυγών, ήταν η ανάγκη πλήρους αποτύπωσης της παραγόμενης ποσότητας αυγών στην Ελλάδα και η διατήρηση στοιχείων. Αξίζει να επισημάνουμε ότι αν και το πρόβλημα των ελληνοποιήσεων εισαγόμενων προϊόντων έχει βάθος χρόνου στην ελληνική αγορά, εντάθηκε κι αποκαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια λόγω των δομικών αλλαγών στην ελληνική παραγωγή.

Πιο συγκεκριμένα πριν από δύο χρόνια ο Γιάννης Λιάρος, διευθυντής στην  Ένωση Αυγοπαραγωγών Ελλάδας διαπίστωνε τα παρακάτω: «Είναι μεγάλο πρόβλημα οι ελληνοποιήσεις αυγών για αυτό ζητάμε εδώ και τέσσερα χρόνια να υπάρξουν έλεγχοι ισοζυγίων μέσω του συστήματος Άρτεμις και στο αυγό. Αρκεί να σας αναφέρω ότι από 5-5,5 εκατ. κότες που είχαμε στο παρελθόν στη χώρα μας σήμερα (σημ. φθινόπωρο του 2018) έχουμε μόλις 3 εκατ. και δεν έχει λείψει καθόλου από την αγορά το αυγό. Οι καταναλωτές έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν από πού προέρχονται τα αυγά που τρώνε». Όπως διαπιστώνουν οι αρχές, κάθε φορά που προχωρούν σε κατασχέσεις, ο κύριος όγκος των προς ελληνοποίηση εισαγόμενων αυτών προέρχεται από τη Βουλγαρία, Ρουμανία, Σκόπια κι άλλες βαλκανικές χώρες.

H υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Φωτεινή Αραμπατζή μόλις πρόσφατα αποφάσισε να εντάξει (και) τα αυγά στο σύστημα ελέγχου και καταγραφής, το γνωστό Άρτεμις, προκειμένου να παρακολουθείται το ισοζύγιο αυγών (η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί αλλά από το ΥπΑΑΤ μας ενημέρωσαν ότι οι διαδικασίες προχωρούν).

«Με σχέδιο, συνεχή διάλογο με τους ανθρώπους της παραγωγής και της αγοράς αλλά και πολιτική βούληση, προχωρήσαμε στη λήψη σειράς μέτρων με πιο χαρακτηριστικό τη θέσπιση του ισοζυγίου αυγών, μια ουσιαστική παρέμβαση που ζητούσε επί χρόνια ο κλάδος ως ένα ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση των ελληνοποιήσεων» δήλωνε μόλις μερικούς μήνες,  «Οι αυστηροί έλεγχοι, που οδήγησαν στην εξάρθρωση κυκλωμάτων ελληνοποιήσεων αυγών, αποτελούν πλέον τη ‘νέα κανονικότητα’ στη χώρα μας κι είναι δέσμευσή μας να συνεχίσουμε με την ίδια επιμέλεια και αυστηρότητα για την προστασία της ελληνικής παραγωγής και του καταναλωτικού κοινού».

ΠΙΝΑΚΕΣ 1, 2

Χωροταξική κατανομή παραγωγής αυγών κατανάλωσης, από μονάδες συστηματικής εκτροφής
Περιφέρεια	Ποσοστό %
Αττικής	24,48
Πελοποννήσου	13,3
Κεντρικής Μακεδονίας	19,05
Αν. Μακεδονία – Θράκη	8,56
Στερεά Ελλάδα	23,35
Λοιπές	11,23

 

Χωροταξική κατανομή των μονάδων εκτροφής ορνίθων αυγοπαραγωγής
Περιφέρεια	Ποσοστό %
Αττικής	39,1
Κεντρικής Μακεδονίας	35,1
Πελοποννήσου	6,2
Στερεά Ελλάδα	4,9
Αν. Μακεδονία – Θράκη	2,3
Λοιπές	12,4

Πηγή: Εκτροφή Πουλερικών για Παραγωγή Αυγών Κατανάλωσης/ΥπΑΑΤ Αύγουστος 2019.

---

ΔΕΙΤΕ ΤΟ Β’ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

Κεντρική φωτογραφία: Ivan Radic/ Flickr