‘Επανάσταση’ στο γάλα:  Η αυτοματοποίηση οδηγεί τις εξελίξεις

Παραγωγοί και μεταποιητές στρέφονται προς τον εκσυγχρονισμό- Το στοίχημα της ανάπτυξης στους δύσκολους καιρούς- Γίνονται έργα στην Ελλάδα.

Η επέλαση του αυτοματισμού στη βιομηχανική παραγωγή δεν είναι μας είναι άγνωστη. Αντίθετα, τα επιτεύγματά της αποθεώνονται καθημερινά από τα παγκόσμια media τα οποία κάνουν λόγω για την εποχή Industry 4.0 και οι εφαρμογές της είναι απολύτως συνδεδεμένες με την ανθρώπινη εξέλιξη. Κάπως έτσι, αλλά χωρίς τα φώτα της δημοσιότητας και τον θόρυβο των διεθνών media, είναι ο αυτοματισμός στον κλάδο της πρωτογενούς παραγωγής και, ειδικά, στον τομέα της παραγωγής κι επεξεργασίας γάλακτος.
Ρεπορτάζ: Θανάσης Αντωνίου.

 

Ευθεία πορεία προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό του έχει πάρει ο κλάδος της γαλακτοπαραγωγής και ο όμορος της επεξεργασίας γάλακτος. Η πορεία αυτή σημαδεύεται από την ολοένα και μεγαλύτερη χρήση αυτοματισμών που καλούνται όχι μόνο να βελτιώσουν τις διαδικασίες της παραγωγής αλλά και να αντιμετωπίσουν το λειτουργικό κόστος των μονάδων που το τελευταίο διάστημα εκτινάχθηκε στα ύψη.

Όπως επισημαίνεται στις εκθέσεις των περισσότερων φορέων που ασχολούνται με την γαλακτοπαραγωγή παγκοσμίως, μεταξύ αυτών και το IFCN Dairy Network, ο  γαλακτοκομικός τομέας αντιμετωπίζει σειρά προκλήσεων, όπως τα χαμηλά περιθώρια κέρδους για τους αγρότες και τους μεταποιητές, ενώ η αλυσίδα αξίας του γάλακτος συνολικά είναι ακόμα περίπλοκη και γι’ αυτό τον λόγο δαπανηρή.

Η κατάσταση στην αγορά

Όπως επισημαίνουν οι κύριοι μελετητές της παγκόσμιας γαλακτοπαραγωγής αγοράς,  αυτά που χρειάζονται για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας είναι: α) καλύτερη συνδεσιμότητα των διαφόρων παραγόντων της αγοράς (φάρμες, βιομηχανία, logistics, λιανεμπόριο) και β) ψηφιοποίηση όλης της αλυσίδας αξίας του γάλακτος. Μόνο όταν μεμονωμένες φάρμες/εταιρείες δημιουργούν συνέργειες και αλληλεπιδρούν μπορεί να ικανοποιηθεί η αυξανόμενη ζήτηση του παγκόσμιου πληθυσμού για γαλακτοκομικά προϊόντα.

Εξίσου σημαντικά ζητήματα όμως, πέρα από τα αμιγώς τεχνολογικά, είναι η συμμόρφωση της παραγωγής με τις κατευθυντήριες γραμμές για το περιβάλλον, η καλή διαβίωση των ζώων και η ιχνηλασιμότητα των προϊόντων που οι περιστάσεις πλέον προστάζουν να μπορεί να διασφαλιστεί ευκολότερα.

Ο αυτοματισμός όμως δεν αφορά μόνο τους κτηνοτρόφους αλλά συνολικά την αλυσίδα αξίας του γάλακτος. Ο Κοσμάς Κυπίρτογλου, τυροκόμος από τα Λεύκαρα Κοζάνης και ιδιοκτήτης της εταιρίας Φάρμα Λευκάρων, είναι από αυτούς που βρίσκονται σε …κινητοποίηση. «Αυτή τη στιγμή ‘τρέχουμε’ δύο προγράμματα και ετοιμαζόμαστε για ένα τρίτο» μας είπε και πρόσθεσε:«Θέλουμε να μπούμε στον Αναπτυξιακό Νόμο, ο οποίος στην περιοχή μας θα δώσει σημαντική βοήθεια ως ποσοστό της επένδυσης λόγω της απολιγνιτοποίησης και τρέχουμε επίσης το LEADER κι ένα τοπικό. Στόχος μας ως τυροκομείο είναι να αυτοματοποιήσουμε την παραγωγή και να βελτιώσουμε τη συσκευασία των προϊόντων μας».

Πειραματική φάρμα στο Danish Cattle Research Center, στο πανεπιστήμιο του Aarhus, στη Δανία.

 

Ο Νικόλαος Συλαίος, της SYLCO, μιας εταιρίας που δραστηριοποιείται με διάφορους τρόπους στον αγροτικό τομέα από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, θεωρεί ότι παρά τις δυσμενείς συγκυρίες υπάρχει σημαντική κινητικότητα στον κτηνοτροφικό κλάδο. Η εταιρία του ολοκλήρωσε πρόσφατα ένα μεγάλο έργο στην Κύπρο, ενώ ετοιμάζεται να υλοποιήσει εκτός Ελλάδας μια ακόμα σημαντική επένδυση: ένα περιστροφικό αλμεκτήριο 100 θέσεων για αιγοπρόβατα. « Καταρχάς πρέπει να διακρίνουμε δύο διαφορετικές περιπτώσεις, την αγελαδοτροφία και την αιγοπροβατοτροφία. Ή αγελαδοτροφία είναι πιεσμένη εδώ και πάρα πολύ καιρό και συνεχίζει να πιέζεται. Άρα δεν υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλα προκειμένου να πραγματοποιηθούν επενδύσεις» μας εξηγεί.

Αντίθετα, στην αιγοπροβατοτροφία, η αύξηση της τιμής του πρόβειου γάλακτος από πέρυσι, προκάλεσε αύξηση της κινητικότητας όσο αφορά τις επενδύσεις. «Η κινητικότητα αυτή θα ήταν βέβαια πολύ μεγαλύτερη αν δεν υπήρχε η τρέχουσα κατάσταση η οποία, δεν θα έλεγα ότι είναι αποτέλεσμα ανασφάλειας από την πλευρά των παραγωγών, αλλά κυρίως πρόβλημα που προέκυψε από την αύξηση των πρώτων υλών αμέσως μετά την πανδημία του κορωνοϊού».

O αυτοματισμός αφορά συνολικά την αλυσίδα της παραγωγής και στο ποσοστό που αφορά κάθε κρίκο της. Σύμφωνα με τον Νικόλαο Συλαίο της SYLCO, ο αυτοματισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται πρώτα στις διαδικασίες που επαναλαμβάνονται καθημερινά και ίσως πολλές φορές την ημέρα και μια τέτοια είναι η διατροφή των παραγωγικών ζώων. Η εταιρία του  υλοποίησε πριν δύο χρόνια έργο ρομποτικού ταΐσματος στην πολύ προχωρημένη τεχνολογικά γαλακτοπαραγωγική μονάδα Τιμίου Σταυρού στην Κορινθία με αποτέλεσμα να μειωθεί το κόστος της διατροφής και ταυτόχρονα να αυξηθεί η παραγωγή γιατί τα ζώα μπορούν να ταϊστούν μέχρι και πέντε φορές την ημέρα.

Εγκατάσταση ταινίας τροφής VKS 500 33 μέτρων στη Φάρμα Ματκάρη, στην Ολυμπιάδα Κοζάνης από την Sylco.

 

Αύξηση των τιμών- πάγωμα επενδύσεων

Ο Κωνσταντίνος Ανδρικάκης, διπλωματούχος Μηχανικός Αυτοματισμού βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη φάση υλοποίησης ενός σημαντικού έργου αυτοματισμού με την εταιρία του Ζωομηχανική. Συγκεκριμένα στη δημιουργία της πρώτης ρομποτικής φάρμας (Gemini Barn) στην Θράκη, εγκαθιστώντας στην Φάρμα Βουλγαρίδη στα Άβδηρα Ξάνθης δύο διπλά GEMIMI Milking Robots της BouMatic για την άλμεξη 300 αγελάδων γαλακτοπαραγωγής. Παράλληλα θα εγκατασταθεί, μεταξύ άλλων, ένα αυτοματοποιημένο σύστημα αερισμού που αποτελείται από 25 brushless (inverter on) ανεμιστήρες  και μια γραμμή κατάβρεξης με αισθητήρες παρουσίας ζώου για οικονομία στο ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τέλη Ιουνίου αλλά εμείς του ζητήσαμε να μας πει δυο λόγια συνολικά για την αγορά.

«Υπάρχουν κάποια επενδυτικά σχέδια από προηγούμενους Αναπτυξιακού Νόμους και τα Σχέδια Βελτίωσης, τα οποία κάποιοι είναι αναγκασμένοι να τα υλοποιήσουν. Είναι κτηνοτρόφοι που πάνε καλά και πρέπει, είναι σχεδόν αναγκασμένοι θα λέγαμε, να επεκτείνουν το ζωικό τους κεφάλαιο και να αναβαθμίσουν τις εγκαταστάσεις τους. Δεν ξέρω πως θα πάνε τα πράγματα από εδώ και στο εξής- φυσιολογικά περιμένουμε ‘πάγωμα’ των επενδύσεων. Η συγκεκριμένη επένδυση στην Ξάνθη είναι κλεισμένη από το καλοκαίρι του 2020 ενώ η αγορά του ίδιου εξοπλισμού σήμερα θα κόστιζε τουλάχιστον 30%» μας πληροφορεί.

Παραγωγοί διστακτικοί

Ασφαλώς η πορεία προς τον αυτοματισμό της γαλακτοπαραγωγής δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα και για τον λόγο αυτό, υπάρχει ακόμα στις μέρες μας συστολή ή ακόμα και μικρή δυσφορία στα κελεύσματα της επιστήμης. «Η άποψη ότι η κούρσα του αυτοματισμού επιβάλλεται από τις εταιρίες μηχανολογικού εξοπλισμού  μου θυμίζει την άρνηση κάποιων παραγωγών για τα ενσιρώματα τη δεκαετία του 1980. Μόνο οι άσχετοι θα μπορούσαν να έχουν μια τέτοια θέση» υποστηρίζει με πάθος ο Νικόλαος Συλαίος της SYLCO.

Και εξηγεί: «Ο αυτοματισμός είναι μονόδρομος για την ελληνική πρωτογενή παραγωγή, όπως ήταν λάθος η επένδυση σε πολλά εργατικά χέρια που ζήσαμε τη δεκαετία του 1990 εξαιτίας των φθηνών εργαζομένων που έφτασαν στην Ελλάδα από την Αλβανία και τις άλλες ανατολικές  χώρες μετά την πτώση των εκεί καθεστώτων. Δυστυχώς, το μόνο που καταφέραμε όλα αυτά τα χρόνια ήταν να κάνουμε εξαγωγή συναλλάγματος’ κι ο Έλληνας παραγωγός απομακρύνθηκε από την παραγωγή».

Σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, αν δεν υπάρχει αυτοματισμός κι ελαχιστοποίηση κόστους απλώς δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στην παραγωγή. «Δεν είμαστε μια αφρικανική χώρα ή έστω Τουρκία για να εκμεταλλευτούμε τα φθηνά εργατιά χέρια. Ο κτηνοτρόφος κι ο αγρότης πρέπει να γίνουν επιχειρηματίες που να μπορούν  να απασχολούν το ελάχιστο δυνατό αλλά καλά αμειβόμενο προσωπικό για να είναι ανταγωνιστικοί».

Στιγμιότυπο από τις εργασίες της πρώτης ρομποτικής φάρμας (Gemini Barn) στην Θράκη, ένα έργο της Ζωομηχανική- Boomatic. Σε πλήρη ανάπτυξη θα φιλοξενεί 300 αγελάδες γαλακτοπαραγωγής.

 

Τι γίνεται έξω;

«Η κατάσταση στο εξωτερικό είναι ίδια με εδώ: οι τιμές των πρώτων υλών είναι πολύ αυξημένες και η τιμή του γάλακτος άργησε να ανέβει και δεν έχει φτάσει εκεί που πρέπει» μας λέει προβληματισμένος ο Κωνσταντίνος Ανδρικάκης της Ζωομηχανικής. Η τιμή στο εξωτερικό, π.χ. του Ολλανδού παραγωγού, είναι σχεδόν ίδια με την τιμή του Έλληνα παραγωγού, κάτι που ο ίδιος αντιμετωπίζει ως γεγονός  πρώτη φορά στα 20 χρόνια που βρίσκεται στον κλάδο. Παραδοσιακά ο Ολλανδός παραγωγός είχε διαφορά με τον Έλληνα παραγωγό που έφτανε μέχρι και τα 20 λεπτά του ευρώ. Το τελευταίο διάστημα, υπήρξαν μήνες που η τιμή παραγωγού για το γάλα στην Ολλανδία ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι στην Ελλάδα.

«Ζούμε έναν παραλογισμό: εκτός από τα 10 χρόνια οικονομικής κρίσης, η τιμή συνεχίζει να πιέζεται» μας λέει ο κ. Ανδρικάκης και εξηγεί: «Δεν μπορώ να φανταστώ πως είναι δυνατόν ο Ολλανδός ή ο Δανός παραγωγός να έχουν τιμή γάλακτος κοντά στα 50 λεπτά, τιμή ίδια με του Έλληνα. Κι ενώ είναι δεδομένο ότι ο Έλληνας παραγωγός έχει μεγαλύτερο κοστολόγιο από αυτούς γιατί αυτοί έχουν μεγάλη στρεμματική παραγωγή ζωοτροφών – ο καθένας τους έχει από π.χ. 2.000 στρέμματα- για να ταΐσουν 100 ζώα. Εκεί έχουν πεδιάδες, αυτά δεν υπάρχουν εδώ, εδώ ο παραγωγός με κόπο συγκεντρώνει τι μπορεί για να ταΐσει τα ζώα του. Να φανταστείτε ότι εκεί τα ζώα τρώνε και γρασίδι, δηλαδή να βγάζουν έξω στο λιβάδι και βόσκουν. Το κόστος είναι πολύ διαφορετικό».

Μπορεί το κόστος να είναι διαφορετικό, οι τιμές όμως συγκλίνουν. Κι αυτό είναι το μείζον πρόβλημα για την ελληνική πρωτογενή παραγωγή.


Κεντρική φωτογραφία: Αρμεκτήριο της TDM, σε γαλακτοπαραγωγική μονάδα στην Λευκορωσία.

You might also like