Γαλακτοπαραγωγή: Στόχος οι μηδενικές εκπομπές άνθρακα

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Rabobank, σχεδόν το 4% των εκπομπών άνθρακα οφείλεται στην παγκόσμια βιομηχανία γάλακτος η οποία αναζητάει τρόπους για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός.

Επιμέλεια: Λένα Μόσχου

Όπως είναι γνωστό η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει ως στόχο να μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Είναι επίσης γνωστό πως το ένα τρίτο των επενδύσεων ύψους 1,8 τρισ. ευρώ από το σχέδιο ανάκαμψης ‘Next Generation EU’, καθώς και ο επταετής προϋπολογισμός της ΕΕ θα χρηματοδοτήσουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, αποτελεί ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα, ο οποίος διαμορφώνει τους κανόνες της ΕΕ για την ουδετερότητα του κλίματος. Προκειμένου η ΕΕ να πετύχει τους κλιματικούς της στόχους, παρουσίασε τη δέσμη μέτρων ‘Fit for 55’, που περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις σε υφιστάμενους καθώς και νέους νόμους για το κλίμα και την ενέργεια.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ‘Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα’ άρχισε να ισχύει τον Νοέμβριο του 2016, όταν εκπληρώθηκε η προϋπόθεση επικύρωσης από 55 τουλάχιστον χώρες που να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 55 % των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Τη συμφωνία έχουν επικυρώσει όλες οι χώρες της ΕΕ.

Μέλλον μηδενικών εκπομπών άνθρακα

Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο  ζητά από την ΕΕ να αυξήσει τον στόχο μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου σε 55% έως το 2030 και μείωσης της υπερθέρμανσης του πλανήτη κατά 1,5°C, και να θέσει ως μακροχρόνιο στόχο μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ μέχρι το 2050. Με ξεχωριστό ψήφισμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κήρυξε την Ευρώπη σε κατάσταση ‘κλιματικής έκτακτης ανάγκης’. Τον Δεκέμβριο του 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον χάρτη πορείας για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη (Πράσινη Συμφωνία).

Στη βιομηχανία γάλακτος, ένα κιλό γάλακτος ‘παράγει’ 6,7 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το 75% με 85% του παραγόμενου CO₂ προέρχεται από τη διαδικασία πέψης των αγελάδων και τη διαχείριση και αποθήκευση του ζωικού λιπάσματος και όχι από τη μεταφορά ή τη συσκευασία του γάλακτος. Αυτό σημαίνει ότι η μεγάλη παραγωγή αερίων θερμοκηπίου εντοπίζεται στην φάρμα κι όχι στα εργοστάσια, τις αποθήκες και το λιανεμπόριο- μια θέση την οποία αμφισβητούν οι κτηνοτρόφοι στις αναπτυγμένες κτηνοτροφικά χώρες.

Αναμφίβολα, η μείωση των εκπομπών της βιομηχανίας γάλακτος  πρόκειται για σύνθετο πρόβλημα, για μια μετάβαση που απαιτεί τη συνεργασία και τον οργανωτικό μετασχηματισμό όλων των εμπλεκόμενων στην αλυσίδα αξίας του γάλακτος.

Στην Ευρώπη πολλές χώρες δεν έχουν ακόμα ενσωματώσει στο δικανικό τους σύστημα  στους κανόνες που έχει θεσπίσει ΕΕ για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα, ενώ ταυτόχρονα απουσιάζει η επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών εκπροσώπων και εταιρειών, για το πώς οι τελευταίες θα μπορούσαν να γίνουν πιο βιώσιμες. Αυτό έχει οδηγήσει τις ίδιες τις εταιρείες να θέσουν δικούς τους στόχους, με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Η διεθνής Πρωτοβουλία Science Based Targets (SBTi) επικυρώνει τους στόχους μείωσης εκπομπών άνθρακα και αποτελεί συνεργασία μεταξύ του οργανισμού Carbon Disclosure Project (CDP), του Οικουμενικού Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών, του Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων (World Resources Institute – WRI) και του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (WWF). Mέσω μιας ανεξάρτητης διαδικασίας αξιολόγησης, η Πρωτοβουλία SBTi επικυρώνει τους στόχους των εταιρειών για τη μείωση εκπομπών σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα της επιστήμης για την κλιματική αλλαγή.

Η αξιοποίηση της επιστήμης

Η γενετική βελτιστοποιήση με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας των αγελάδων και η εφαρμογή κανόνων ‘κτηνοτροφίας ακριβείας’ συμβάλουν στην υψηλότερη απόδοση γάλακτος και τη διεύρυνση της παραγωγικής ζωής των αγελάδων. Στην Ολλανδία, όπου η κτηνοτροφία ακριβείας έχει προ πολλού πραγματοποιήσει τα πρώτα βήματά της,  αυτού του είδους η πρακτική συνέβαλε στη μείωση των εκπομπών άνθρακα στο 35%/ κιλό γάλακτος μεταξύ την εικοσαετία 1990-2019.

Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την τροφή, η προσθήκη βιταμινών έδειξε ότι αυτές διατηρούν και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, ενώ μειώνουν την παραγωγή μεθανίου από τις αγελάδες. Η συνθετική βιταμίνη Bovaer, από την εταιρεία DSM, μείωσε τις εκπομπές άνθρακα στο 30%. Η βιταμίνη Bovaer ‘εισάγει’ ένζυμα στην κοιλιά  της αγελάδας, χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα του γάλακτος.

Η συγκεκριμένη βιταμίνη είναι διαθέσιμη για χρήση σε πάνω από 40 χώρες (ΕΕ, Βραζιλία και Αυστραλία). Βέβαια, αυτού του είδους οι εφαρμογές φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές σε εντατικά συστήματα εκμετάλλευσης, γιατί εκτός του ότι είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστεί κάποιος, απαιτείται επίσης και ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά την εφαρμογή και παρακολούθησή τους.

Εκτός όμως, από τις πρακτικές που σχετίζονται με την κτηνοτροφία, η διαχείριση των αποβλήτων εξετάζεται ως εξίσου σημαντικός παράγοντας για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων μειώνει την εκπομπή αερίων στην ατμόσφαιρα- ζωικά απόβλητα χρησιμοποιούνται ήδη ως καύσιμα ή ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας. Εκτός από τα παραπάνω, μελέτες έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με την αποτελεσματικότητα ειδικών ζωοτροφών (όπως το φύκι asparagopsis), οι οποίες  εμποδίζουν τον σχηματισμό μεθανίου, αναστέλλοντας ένα συγκεκριμένο ένζυμο στο έντερο της αγελάδας κατά την πέψη της τροφής.

Οι  εφαρμογές για την μείωση των εκπομπών άνθρακα βρίσκονται ακόμα υπό επεξεργασία και σε πρώιμο στάδιο, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι εφικτό να συμβάλλουν στους στόχους της ΕΕ για το 2030. Διαφέρουν σε τεχνικό επίπεδο και στις μεθόδους εφαρμογής, γεγονός που δυσκολεύει την αποτελεσματικότητά τους στα επόμενα χρόνια.

Κεντρική φωτογραφία:© USDA/ Gail Hendricks