Το νησί της Σαρδηνίας των 3 και πλέον εκατ. εκτρεφόμενων προβάτων είναι μια σημαντική γαλακτοπαραγωγική ζώνη που υποστηρίζει την παραγωγή κορυφαίων ιταλικών τυριών αλλά έχει κι αυτό περιβαλλοντικά ζητήματα που χρειάζονται άμεσες και βιώσιμες λύσεις.
Στην Σαρδηνία της μεγάλης κτηνοτροφικής παράδοσης μάς ταξιδεύει ο Ιταλός ερευνητής Enrico Vagnoni (PhD), ένας από τους προσκεκλημένους στο συνέδριο ‘Say cheese! Balkan cheese’ το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Τρίπολη. Πρόκειται για συνέδριο το οποίο διοργανώθηκε για το Σχέδιο Διακρατικής Συνεργασίας ‘Say cheese! Balkan cheese’, το οποίο υλοποιείται με Συντονίστρια Ομάδα Τοπικής Δράσης την Αναπτυξιακή Πάρνωνα, ενώ συμμετέχουν 11 εταίροι από Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και 3 παρατηρητές από Μολδαβία.
Ο Enrico Vagnoni ο οποίος εργάζεται στο Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών (Consiglio Nazionale delle Ricerche- CNR) σε απευθείας διαδικτυακή σύνδεση από την Ιταλία παρουσίασε εισήγηση με τίτλο: «Περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τομέα των προβάτων γαλακτοπαραγωγής Σαρδηνίας. Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής- προοπτικές».
Η Σαρδηνία ως παραγωγική ζώνη
Ξεκίνησε την ομιλία του παρουσιάζοντας τον κτηνοτροφικό πλούτο της Σαρδηνίας στην οποία εκτρέφονται περίπου 3 εκατ. πρόβατα τα οποία αντιστοιχούν περίπου στο 3% του συνολικού αριθμού εκτρεφόμενων προβάτων στην ΕΕ. Στο νησί υπάρχουν περίπου 10.000 φάρμες και 50 γαλακτοκομικές επιχειρήσεις και εκεί παράγεται περίπου το 13% που πρόβειου γάλακτος Ευρωπαϊκής Ένωσης και το 70% του πρόβειου γάλακτος της Ιταλία.
Από την ποσότητα γάλακτος που παράγεται στην Σαρδηνία (περίπου 350.000 τόνοι τον χρόνο), το 50-60% χρησιμοποιείται για την παραγωγή του Pecorino Romano, ενός από τα κορυφαία ΠΟΠ ιταλικά τυριά, περίπου το 4% χρησιμοποιείται για την παραγωγή του επίσης ΠΟΠ Pecorino Sardo, ενώ το υπόλοιπο χρησιμοποιείται για την παραγωγή άλλων φρέσκων ή ωριμασμένων αλλά όχι ΠΟΠ τυριών.
Όπως εξήγησε στους συνέδρους ο Enrico Vagnoni η κτηνοτροφία τα τελευταία χρόνια δέχεται πιέσεις για να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, πιέσεις οι οποίες γίνονται μάλιστα εντονότερες σε ένα νησί όπως η Σαρδηνία η οποία έχει περιορισμένους φυσικούς πόρους.
«Η κτηνοτροφία δέχεται πιέσεις για περιβαλλοντικά ζητήματα όπως η παραγωγή αερίων θερμοκηπίου, πιέσεις οι οποίες οδηγούν στην αύξηση της τιμής των τυριών. Προσπαθούμε να βελτιώσουμε τις τεχνολογίες στην εκτροφή αιγοπροβάτων και να θέσουμε οικολογικούς στόχους. Για παράδειγμα έχουμε ένα νέο σχέδιο δράσης για το περιβάλλον και ως κύριο εργαλείο χρησιμοποιούμε την αξιολόγηση κύκλου ζωής της παραγωγής πρόβειων τυριών. Υιοθετώντας νέες προσεγγίσεις στοχεύουμε να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον η γαλακτοπαραγωγή και η τυροκομία» είπε ο Ιταλός ερευνητής.
Ανάλυση Κύκλου Ζωής
Στην Σαρδηνία, οι επιστήμονες ακολούθησαν πρότυπα για το σύστημα της παραγωγής πρόβειων τυριών και υλοποίησαν ευρωπαϊκά προγράμματα με στόχους: α) την εναρμόνιση της παραγωγής με τις άλλες χώρες και β) τον διαμοιρασμό του οικολογικού αντίκτυπου της παραγωγής.
«Για να το πετύχουμε αυτό αναλύσαμε τον κύκλο ζωής των παραγόμενων προϊόντων, δηλαδή όλα τα βήματα της διαδικασίας από τον στάβλο μέχρι τη μεταφορά των προϊόντων. Αναλύσαμε τις εκπομπές αερίων ρύπων στη φάρμα, τη μεταφορά του γάλακτος από τη φάρμα στο εργοστάσιο, τη συσκευασία, τη διανομή, τη χρήση του προϊόντος και, τέλος, το κλείσιμο του κύκλου ζωής με την ανακύκλωση συσκευασιών» σχολίασε ο Enrico Vagnoni. Εξετάστηκαν 16 διαφορετικοί δείκτες παραγωγής οι οποίοι μετρήθηκαν σε 18 φάρμες της Σαρδηνίας και συσχετίστηκαν με στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας της Ιταλίας.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα των αναλύσεων κύκλου ζωής; Ότι συγκεκριμένες περιοχές εκτροφής αιγοπροβάτων και παραγωγής ΠΟΠ τυριών στην Ιταλία μπορούν να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό προφίλ τους. Ότι νέες δημόσιες πολιτικές πρέπει να εφαρμοστούν για την καλύτερη ενημέρωση των κτηνοτρόφων και την στήριξή τους στην προσπάθεια να μειώσουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εκτροφής τους ενώ τα επιστημονικά δεδομένα που συλλέγονται πρέπει οπωσδήποτε να γίνουν κτήμα όλων των εμπλεκομένων παραγωγών/ μεταποιητών.